سامانه مؤدیان و پایانه های فروشگاهی

نویسنده: فرزانه رجب زاده | مشاور مالیاتی

هر کسب و کار یا اشخاص حقیقی و حقوقی که مشمول پرداخت مالیات است، کم و بیش با نام سامانه مؤدیان، پایانه‌های فروشگاهی و صورت حساب الکترونیکی آشنا هستند که موضوع بحث آن برمی‌گردد به سال‌ها قبل، که هدف قانونگذار این است که بتواند تمام فعالیت‌‎های مالی و اقتصادی کسب و کارها را رصد کند.

سامانه مؤدیان سامانه‌ای است که هدف اصلی آن جمع‌آوری و یکپارچه سازی اطلاعات است که ما در این مقاله از آقای مالیات، نحوه استفاده از سامانه، تکالیف مؤدیان، تشریح قانون، اصطلاحات جدید، جرائم و تشویقات آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم. قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان به دلیل اهمیت فراوان به عنوان سومین قانون مستقیم مالیاتی در سال 98 به تصویب رسید اما اجرای آن از اواخر سال 1401 به‌صورت جدی از سال 1402 کلید خورد.

کلیدی‌ترین اصطلاحات سامانه مؤدیان

• کارپوشه (پنل کاربری):
  کارپوشه در سامانه مؤدیان راه ارتباطی مؤدیان با سازمان امور مالیات کشور است. هر مؤدی یک کارپوشه اختصاصی دارد که اطلاعات مالی و مالیاتی‌اش به واسطه آن تبادل می‌شود.
• صورت حساب الکترونیکی:
  صورت حساب همان فاکتور فروش است که با توجه به فرمت استاندارد باید در سامانه ثبت شود. این صورت حسابها دارای شماره مالیاتی منحصر به فرد 22 رقمی هستند.
• شناسه یکتای حافظه مالیاتی:
  نوعی حافظه الکترونیکی است که برای ثبت و نگهداری اطلاعات مندرج در صورت حساب و انتقال آن به سامانه مؤدیان است.

مشمولین ثبت نام در سامانه مؤدیان

تمامی صاحبان مشاغل و اشخاص حقوقی به ترتیبی که سازمان مالیاتی کشور اعلام می‌کند (همانند فراخوان‌های ارزش افزوده که سال‌های قبل مشاهده کرده‌ایم) به جز:

1. اشخاص حقیقی موضوع ماده 81 قانون مالیات‌های مستقیم
2. اشخاص مشمول ماده 142 قانون مالیات‌های مستقیم
3. صاحبان مشاغل گروه سوم که کالا و خدمات معاف از ارزش افزوده ارائه می‌کنند.

مشمول ثبت نام در سامانه مؤدیان هستند.

نحوه ثبت نام در سامانه مؤدیان

برای ثبت نام در این سامانه، می‌بایست چهار قدم زیر را به ترتیب انجام دهید

1. 1. ثبت نام در نظام مالیاتی و تشکیل پرونده:

   اکثر مؤدیان پرونده مالیاتی در سامانه https://tax.gov.ir دارند اما در صورتی که هنوز اقدام به تشکیل پرونده مالیاتی نکرده‌اید با ورود به سامانه فوق نسبت به ثبت نام و تشکیل پرونده اقدام نمایید.

2. 2. دریافت گواهی امضای الکترونیک:

   جهت دریافت گواهی امضای الکترونیک از طریق سایت gica.ir از بالای صفحه گزینه (صدور گواهی) و سپس (ثبت نام غیر حضوری گواهی الکترونیکی) را انتخاب نموده و با وارد کردن اطلاعات هویتی (اطلاعات مدیر عامل) ثبت نام خود را انجام دهید. پس از ارسال درخواست یک رسید با کد رهگیری برای شما ارسال می‌شود که شما از طریق رسید به شعب دفاتر پیشخوان مراجعه کرده و نسبت به دریافت گواهی امضای الکترونیک اقدام نمایید.

3. 3. دریافت شناسه یکتای حافظه مالیاتی:

   زمانی که شما کلید عمومی سامانه مؤدیان را از توکن گواهی امضای الکترونیک طی مراحلی استخراج کردید، می‌توانید برای دریافت شناسه یکتای حافظه مالیاتی در سامانه مؤدیان ثبت نام نمایید. در سامانه https://tax.gov.ir گزینه‌ای به نام کارپوشه وجود دارد که شما با کلیک روی کارپوشه و وارد شدن به آن امکان بارگذاری فایل کلید عمومی و دریافت شناسه یکتای حافظ مالیاتی دارید.

4. 4. دریافت شناسه عمومی و خصوصی کالا و خدمات:

   شناسه به منزله‌ی کدهایی است که سازمان امور مالیاتی به انواع کالاها و خدمات اختصاص داده است. پیرو نظریه سازمان امور مالیاتی مؤدیان الزامی برای استفاده از شناسه اختصاصی را ندارند و از شناسه عمومی کالا و خدمات می‌توانند استفاده کنند.
   مؤدیان با مراجعه به سایت www.stuffid.tax.gov.ir و دانلود لیست شناسه عمومی کالا و خدمات می‌توانند از شناسه‌ای که مربوط به کالا و خدمات خودشان است استفاده کنند و در صورتی که شناسه مربوط به کالا و خدماتی که مؤدی ارائه می‌دهد در لیست وجود نداشت از طریق سایت www.ntsw.ir می‌تواند نسبت به شناسه اختصاصی کالا و خدمات خود اقدام نماید.

نحوه ارسال صورت حساب الکترونیکی به سامانه مؤدیان

پس از گذراندن 4 مرحله فوق، مؤدی می‌تواند نسبت به ارسال صورت حساب خود از طریق زیر اقدام نماید:

1. ارسال مستقیم توسط خود مؤدی (از طریق نرم‌افزار حسابداری)
2. ارسال از طریق شرکت‌های معتمد
3. ارسال از طریق سامانه‌های دولتی

اگر حسابدار و یا مدیر کسب و کار هستید؛ برای یادگیری مباحث تخصصی مالیات به صفحه آموزش مالیات مراجعه کنید.

پیامدهای اجرای سامانه مؤدیان و پایانه‌های فروشگاهی

1. طبق ماده 4 قانون، اصل بر صحت اطلاعات ارائه شده توسط مؤدی به سامانه است مگر خلاف آن اثبات شود. در نتیجه ماموران مالیاتی در مواردی که ثابت شود مؤدی در سامانه ثبت نام نکرده یا طبق دستورالعمل ذکر شده در ماده 9 صورت حساب صادر نکرده باشد حق مراجعه به مکان فعالیت مؤدی و درخواست مدارک و دفاتر جهت رسیدگی را دارند، در غیر این صورت به معنای پذیرش کلیۀ اظهارات و اطلاعات ثبت شده مؤدی در سامانه است.

2. طبق ماده 5 قانون در سامانه مؤدیان فرآیند به خصوصی جهت ثبت صورت حساب و تایید آن توسط خریدار وجود دارد که به شرح زیر است:
ابتدا صورت حساب توسط فروشنده از طریق نرم‌افزار حسابداری صادر سپس توسط خود مؤدی یا با واسطه به سامانه مؤدیان تحت عنوان صورت حساب الکترونیکی ارسال می‌گردد (مؤدیانی که مستقیما با مصرف کننده در ارتباط باشند فرآیند صدور و ثبت صورت حساب از طریق پایانه‌های فروشگاهی انجام می‌شود)

در صورتی که خریدار، مصرف کننده نهایی نبوده و خودش عضو سامانه مؤدیان باشد پس از صدور صورت حساب به صورت اتوماتیک به سامانه مؤدیان ارسال و در کارپوشه وی قابل رؤیت است که به‌عنوان اعتبار مالیاتی مؤدی منظور می‌گردد. مؤدیان ظرف 30 روز از درج صورت حساب در سامانه، نسبت به پذیرش و عدم پذیرش صورت حساب باید اقدام کنند.

عدم واکنش به صورت حساب ارسالی توسط فروشنده پس از مؤعد مقرر در حکم تائید صورتحساب است. در پایان دوره سه‌ماهه (پایان فصل) به‌صورت اتوماتیک مابه التفاوت مالیات فروش و خرید (اعتبار مالیاتی) در طول دوره توسط سامانه محاسبه می‌شود.

3. طبق ماده 6 قانون سامانه مؤدیان صورت‌ حساب الکترونیکی صادره توسط هر مؤدی نمی‌تواند از سه برابر فروش اظهار شدۀ وی در دورۀ مشابه سال قبل که مالیات آن به سازمان پرداخت شده یا ترتیب پرداخت آن را داده است (قسط بندی) بیشتر باشد. جمع صورت حساب‌های الکترونیکی صادر شده توسط واحدهای تازه تاسیس یا فاقد سابقه مالیاتی نمی‌تواند بیش از سه برابر معافیت ماده 101 قانون مالیات‌های مستقیم باشد.

4. طبق ماده 7 اگر مؤدیان مالیاتی تکالیف خود را در سامانه مؤدیان و پایانه‌های فروشگاهی به‌صورت کامل و سر موعد انجام دهند سازمان مالیاتی اطلاعات مندرج در سامانه را با اطلاعات ابرازی مؤدی تطابق داده و در صورت عدم وجود مغایرت بدون رسیدگی مورد قبول خواهد گرفت.

جهت اطمینان از صحت اسناد اظهار شده در سامانه مؤدیان سازمان امور مالیاتی می‌تواند حداکثر 5/2 درصد مؤدیان مشمول این قانون را به صورت رندوم انتخاب کرده و با مشاهده اسناد و مدارک و دفاتر به محل فعالیت مؤدی مراجعه کند و عملکرد مؤدی را مورد رسیدگی قرار دهد.

جرائم حائز اهمیت قانون سامانه مؤدیان و پایانه‌های فروشگاهی

1. عدم صدور صورت حساب الکترونیکی معادل 10 % مجموع فروش یا مبلغ 20/000/000 میلیون ریال (هر کدام که بیشتر باشد)
2. عدم عضویت در سامانه مؤدیان، عدم استفاده از پایانه فروشگاهی، عدم استفاده از حافظه مالیاتی، استفاده از حافظه مالیاتی متعلق به سایر مؤدیان، یا واگذاری حافظه مالیاتی خود به دیگران معادل 10% مبلغ مجموع فروش انجام شده از طرق فوق یا مبلغ 20/000/000 میلیون ریال (هر کدام که بیشتر باشد) و محرومیت از اعمال معافیت‌های مالیاتی، نرخ صفر و مشوق‌های موضوع قانون مالیات‌های مستقیم در همان سال مالی.
3. عدم اعلام شماره حساب یا حساب‌های بانکی تجاری واحد اقتصادی که گردش مالی واحد از طریق آن یا آنها انجام می‌شود به سازمان، معادل ۱۰% یا مبلغ 20/000/000 میلیون ریال (هر کدام که بیشتر باشد)

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره سامانه مؤدیان، پادکست 49 آقای مالیات با موضوع مباحث عملی قانون پایانه های فروشگاهی را گوش کنید!

مشوق‌های قانون سامانه مؤدیان و پایانه‌های فروشگاهی

اولین مشوق اختصاص دارد به مشاغل حقیقی، به این صورت که اگر به مدت 5 سال پس از استقرار سامانه مؤدیان و پایانه‌های فروشگاهی معاملات خود را از این طریق انجام دهند معادل 20% از مالیات بر ارزش افزوده پرداختی به سازمان یا 1% فروش مؤدی در هر دوره مالی (هر کدام که مبلغ کمتری داشته باشند و حداکثر تا 6 میلیون تومان) تحت عنوان پاداش همکاری از مالیات برارزش افزوده همان دوره یا دوره‌های بعد کسر می‌شود.

دومین مشوق صرفاً جهت مصرف کنندگان نهایی است که اگر خریدهای خود را از فروشگاه‌هایی انجام دهند که از پایانه‌های فروشگاهی استفاده می‌کنند، از هر 10 صورت حساب خرید به‌صورت رندوم 2 برابر مبلغ ارزش افزوده پرداختی به حساب خریدار بازمی‌گردد.

سومین مشوق مربوط به مؤدیان مالیاتی که در موعد مقرر تکالیف مربوط به سامانه مؤدیان را انجام می‌دهند و بدهی ارزش افزوده مربوط به سال 1396 و قبل از آن را قطعی کرده و جرایم مالیاتی مربوط به آن را طی 3 سال تعلیق کرده باشند. اگر طی این 3 سال تخلفات ذیل را مرتکب نشوند جرائم مالیات بر ارزش افزوده سال 1396 و قبل از آن بخشوده می‌شود:

• کتمان فعالیت اقتصادی یا درآمد
• عدم صدور صورت حساب الکترونیکی بابت فروش کالا و خدمات
• کم اظهاری یا بیش اظهاری در ثبت مقدار یا قیمت صورت حساب‌ها

کلام آخر

هدف ما در این مقاله ارائه نکات بسیار جامع و کاربردی حول محور پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان بود که اخیراً اکثر اشخاص حقیقی، حقوقی، جامعه حسابداران و مشاوران با آن درگیر هستیم. اگر در مورد راه‌اندازی و نحوه کار با سامانه مؤدیان و ارسال صورت حساب الکترونیکی سؤال یا مشکلی برایتان پیش آمد، تیم متخصص مشاوره مالیاتی مؤسسه آقای مالیات در اسرع وقت پاسخگوی شما عزیزان هستند. جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره 09120407594 در ارتباط باشید.