مالیات چی (قسمت اول) : توضیح تعاریف اولیه مالیاتی
سرفصل‌های مالیات چی قسمت اول
در قسمت اول از برنامه ی مالیات چی قصد داریم شمارو با یک سری از مفاهیم اولیۀ مالیاتی آشنا کنیم.
اولین مفهومی که میخواهیم در موردش صحبت کنیم واژه مالیات است.
مالیات:
یک نوع هزینه اجتماعی است، که افراد جامعه برای اینکه بخواهند از امکانات آن جامعه استفاده کنند، موظف به پرداخت آن هستند.
اگر سؤال مالیاتی دارید، می توانید از خدمات مشاوره مالیاتی به صورت آنلاین، تلفنی و حضوری استفاده کنید.
مأخذ :
به آن پایه مالیاتی که بر اساس آن مالیات اخذ می شود را مأخذ گویند.
اگر به مباحث مالیاتی علاقه مند هستید به صفحه ی آموزش مالیات مراجعه کنید.
واحد مالیاتی :
کوچکترین جزء تقسیمات اداری سازمان امور مالیاتی را واحد مالیاتی گویند.
اگر صاحب کسب و کارید اما با نحوه محاسبه مالیات کارتخوان آشنایی ندارید؛ پیشنهاد می کنم مقاله مالیات کارتخوان را مطالعه کنید.
نرخ یا ضریب مالیاتی:
ضرایب مالیاتی یکسری ارقام به صورت درصد هستند که در تعیین مالیات علی الراس در نرخ های تعیین شده برای مالیات بر درامد اعمال میشوند.
اگر شما هم مدتی است که فعالیت نمی کند، حتما مقاله ی نامه عدم فعالیت شرکت را مطالعه کنید.
مبلغ مالیات:
برای محاسبه ی مبلغ مالیات، مأخذ مشمول درآمد مالیات را ضربدر نرخ یا ضریب آن میکنیم.
در مورد اشخاص حقیقی، درآمد مشمول مالیاتشان ضربدر نرخ تصاعدی ماده 131 ق.م.م و در مورد اشخاص حقوقی، درآمد مشمول مالیاتشان ضربدر نرخ ماده 105 ق.م.م (25 درصد).
برای جلوگیری از جرایم سنگین مالیاتی اگر می‌خواهید اظهارنامه خود را به بهترین و فنی‌ترین شکل ممکن به سازمان امور مالیاتی ارسال نمایید، قبل از هر چیز سامانه پایش اظهارنامه مالیاتی آقای مالیات را مشاهده کنید و با استفاده از خدمات سامانه، نواقص اظهارنامه خود را برطرف نمایید.
مؤدی:
یعنی ادا کننده مالیات.
سازمان امور مالیاتی کشور:
سازمان امور مالیاتی کشور به موجب ماده ۵۹ قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، در سال ۱۳۸۰ تشکیل و نمودار تشکیلاتی آن در بخش ستاد سازمان در اوایل سال ۱۳۸۱ و تشکیلات ادارات کل امور مالیاتی استان‌ها به تأیید سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی رسید. و وظیفه ی آن مدیریت امور مالیاتی است اعم از تشخیص مالیات، وصول مالیات و تمامی مسائل مالیاتی.
اگر سؤال شما تخصصی است می‌توانید از مشاور مالیاتی کمک بگیرید.
مأمورین مالیاتی:
کلیه کارکنانی که عهده دار انجام وظایف موضوع ماده 219 «قانون» مشتمل برشناسایی، تشخیص، مطالبه و وصول مالیاتهای موضوع «قانون» می باشند، «مأموران مالیاتی» نامیده می شوند.
مالیات خود به دو قسمت کلی تقسیم میشود :
مالیاتهای مستقیم و مالیاتهای غیر مستقیم
- مالیات مستقیم:
مستقیماً از دارایی یا درآمد افراد گرفته میشوند و شامل مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد هستند؛ همان طور که از نام این مالیات‌ها مشخص است بدون هیچ واسطه‌ای بر درآمد افراد و یا سازمان‌ها و مؤسسات اقتصادی اعمال میشوند و توسط مأموران مالیاتی به طور مستقیم وصول میشوند.
الف- مالیات بر درآمد : این مالیات همان‌گونه که از نام آن پیداست از درآمد اشخاص وصول میشود و دارای انواع مختلفی است که به تعدادی از آنها اشاره میشود :
مالیات بر درآمد املاک
مالیاتی است که از درآمد شخص حقیقی یا حقوقی ناشی از واگذاری حقوق خود نسبت به املاک واقع در ایران پس ازکسر معافیت مقرر اخذ میشود.
مالیات بردرآمد مشاغل
مالیاتی است که از درآمد شخص حقیقی که از طریق اشتغال به مشاغل یا به عناوین دیگر غیر از موارد مذکور درسایر فصل های قانون مالیات ها در ایران تحصیل می شود پس از کسر معافیت های مقرر وصول می گردد.
مالیات بردرآمد اشخاص حقوقی
مالیاتی است که از جمع درآمد شرکت ها و درآمد ناشی از فعالیت های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل می شود پس از وضع زیان های حاصل از منابع غیرمعاف و کسر معافیتهای مقرر به استثنای مواردی که طبق مقررات قانون دارای نرخ جداگانه ای می باشد مشمول مالیات به نرخ 25 درصد وصول می شود.
مالیات بردرآمد اتفاقی
مالیاتی است که از درآمد نقدی و یا غیرنقدی که شخص حقیقی یا حقوقی به صورت بلاعوض و یا از طریق معاملات محاباتی و یا به عنوان جایزه یا هر عنوان دیگر از این قبیل تحصیل می نماید، مشمول مالیات اتفاقی بوده و به نرخ مقرر در ماده ۱۳۱ قانون وصول می گردد.
ب- مالیات بر دارایی: دارایی یا ثروت، مشتمل بر کلیه حقوقی است که شخص حقیقی یا حقوقی نسبت به اشیاء و اموال دارد و به آنها این اجازه را می دهد که در آن اموال تصرفات مالکانه نمایند.
در قانون مالیات های مستقیم مصوب ۱۳۶۶، مالیات بر دارایی به پنج دسته تقسیم شده است که عبارتند از: مالیات سالانه املاک، مستغلات مسکونی خالی، اراضی بایر، ارث و حق تمبر که در اینجا تنها مالیات های ارث و حق تمبر به اختصار توضیح داده می شود :
مالیات برارث
مالیاتی است که در نتیجه فوت شخص اعم از فوت واقعی یا فرضی بر اموال باقی مانده متوفی طبق قانون تعلق می گیرد.
مالیات حق تمبر
نوعی مالیات مستقیم است که از طریق الصاق و ابطال تمبر بر اسناد، اوراق و مدارک به منظور رسمیت بخشیدن یا لازم الاجرا نمودن آنها، از مردی گرفته می شود؛ برای نمونه حق تمبری که از هر برگ چک که از طرف بانک ها چاپ و به مصرف کنندگان ارائه میشود یا ازکارنامه و گواهینامه دانش آموزان دوره ابتدایی، راهنمایی و متوسطه اخذ می شود.
- مالیات غیرمستقیم :
مالیاتی است که با واسطه و به طور غیرمستقیم از شهروندان گرفته میشود. مالیات غیرمستقیم در شکل‌های گوناگونی قابل پیاده شدن می‌باشد و پرداخت آن نیز با اینکه بر دوش همگان می‌باشد ولی محسوس نیست و به طور معمول عموم مردم وجود آن را احساس نمی‌کنند. این مالیات، غالباً بر قیمت کالاها و خدمات اضافه شده و به مصرف کننده منتقل می‌گردد و شامل مالیات بر واردات و مالیات بر معاملات است.
الف- مالیات بر واردات : به منظور اجرای عدالت مالیاتی و توجه به توان واقعی مالیات دهندگان، یکی از سیاست های مالی و اقتصادی دولت ها، اخذ مالیات از محل کالاهای وارداتی است. همچنین دولت ها به دلایل متعدد دیگری نیز اقدام به اعمال مالیات بر واردات می نمایند که اهم آنها عبارتند از: حمایت از تولیدات داخلی کشور، جلوگیری از ورود کالاهای تجملی غیرضرور و درآمد زایی است.
مالیات بر واردات نیز خود چهار زیر مجموعه دارد :
حقوق گمرکی، سود بازرگانی، حق ثبت، واردات اتومبیل
ب- مالیات بر معاملات (مصرف و فروش) : مالیاتی است که در موقع خرید و فروش به نسبت ارزش مورد معامله، از فروشنده دریافت می گردد. غالباً فروشنده نیز این مالیات را در موقع فروش بر قیمت کالا افزوده و به خریدار انتقال می دهد. مالیات بر معاملات شامل انواع مختلف مانند مالیات عمومی فروش (در مراحل مختلف تولید و توزیع)، مالیات بر عمده فروشی و خرده فروشی و مالیات بر ارزش افزوده است.
مالیات بر معاملات نیز خود زیرمجموعه هایی دارد :
فرآورده های نفتی، فروش سیگار و مالیات بر ارزش افزوده
اظهارنامه مالیاتی :
اظهارنامه مالیاتی به فرم‌ها یا دفترچه‌هایی گفته میشود که مؤدیان مالیاتی برحسب عملکرد یک‌ساله مالی خود آنها را پرکرده و در اختیار اداره امور مالیاتی قرار می‌دهند.
اگر بخواهیم کامل‌تر بگوییم، در فرم اظهارنامه مالیاتی، اطلاعاتی مانند درآمدها، هزینه‌ها، دارایی‌ها، بدهی‌ها، سرمایه، معافیت‌ها، درآمد مشمول مالیات، مالیات و همچنین اطلاعات هویتی و مکانی افراد حقیقی و حقوقی خواسته میشود.
چند نمونه از انواع اظهارنامه مالیاتی : اظهارنامه عملکرد اشخاص حقیقی، اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی، اظهارنامه املاک، اظهارنامه مالیات بر درآمد مشاغل خودرو، اظهارنامه مالیات بر ارزش‌افزوده و…
