مالیات بر ارث چیست؟ استعلام گواهی مالیات بر ارث

مالیات انواع مختلفی دارد و پرداخت مالیات نقش بسیار مؤثری در آبادانی یک کشور دارد. در حقیقت مالیات‌ها، یکی از منابع اصلی برای کسب درآمد دولت محسوب می‌شوند. یکی از انواع مالیات‌ها، مالیات بر ارث است که نوعی مالیات بر دارایی به شمار می‌رود. این نوع مالیات، بر دارایی‌ها و اموال باقی‌ مانده از افراد مختلف، وضع می‌گردد.

همان‌طور که می‌دانید پس‌ از فوت یک فرد، تمامی اموال و دارایی‌های وی، میان وراث، تقسیم خواهند شد. با فوت هر شخص، اموال و دارایی هایی از او باقی می ماند که اصطلاحا “ترکه” یا “ماترک” گفته می شود. اگرچه وراث تمایل دارند که هر چه سریع تر اموال باقیمانده را بین خودشان تقسیم کنند، اما آن ها حق دخل و تصرف در ماترک را ندارند مگر اینکه حقوق و دیونی که به ماترک تعلق گرفته، از جمله “مالیات بر ارث” را پرداخت نمایند.

پس از تصفیه دیون، هر آنچه باقی می ماند به اصطلاح “سهم الارث” نامیده می‌گردد که قابل تقسیم بین وراث می‌باشد. مالیات بر ارث نوعی مالیات بر دارایی‌ها به شمار می‌رود که بر ماترک متوفی وضع می‌گردد. وارثان به عنوان قائم مقام متوفی در امور مالی او موظفند مالیات بر ارث را پرداخت نمایند. در غیر اینصورت نمی توانند مالکیت اموال و دارایی‌های به دست آمده را به خود یا شخص ثالث منتقل نمایند.

ما در این مقاله از آقای مالیات قصد داریم در مورد اینکه مالیات بر ارث چیست، مالیات بر ارث چگونه محاسبه می‌شود، نحوه استعلام گواهی مالیات بر ارث، اموال و دارایی مشمول و غیر مشمول مالیات بر ارث و طبقه بندی وراث صحبت کنیم پس همراه ما باشید.

اموال و دارایی‌های مشمول مالیات بر ارث

کلیه اموال و دارایی های به جای مانده از متوفی در داخل یا خارج از ایران، مطابق ماده 17 قانون مالیات‌های مستقیم (اصلاحی 1394/04/31) مشمول مالیات بر ارث خواهد بود. این اموال شامل حساب ها و سپرده های بانکی، اوراق مشارکت، و حتی سودهای متعلق به آن‌ها تا تاریخ انتقال به نام وراث ،کلیه سهام ها و سهم الشرکه و حق تقدم، حق الاختراع و حق الامتیازات از جمله امتیاز آب، برق، گاز، خط تلفن ثابت، خط تلفن همراه، انواع وسایل نقیله موتوری اعم از زمینی، هوایی، دریایی، کلیه املاک با کاربری مسکونی، اداری، تجاری یا صنعتی می باشد. اگر به مباحث مالیاتی علاقه مند هستید، می‌توانید با مراجعه به صفحه آموزش مالیات مباحث تخصصی مالیاتی از اساتید برتر کشور را یاد بگیرید.

اموال غیرمشمول مالیات بر ارث

اموال و دارایی‌های غیرمشمول مالیات ارث شامل وجوه بازنشستگی متوفی و وظیفه و هم‌چنین پس‌انداز خدمت و مزایای پایان خدمت است. از طرف دیگر، مطالبات مربوط به خسارت اخراج، بازخرید خدمت و مرخصی‌های استحقاقی استفاده‌ نشده از جمله اموال غیرمشمول مالیات ارث هستند.

بیمه‌های اجتماعی و وجوه پرداخت‌ شده توسط مؤسسات بیمه و یا بیمه‌گزار و کارفرما از جمله بیمه‌های عمر، خسارت فوت، دیه و غیره که به‌ طور یک جا و یا مستمر به وارث پرداخت می‌شود و اموالی که به مؤسسات دولتی وقف شده‌اند نیز از جمله دارایی‌های غیرمشمول مالیات ارث هستند. اثاث منزل مسکونی و محل سکونت متوفی نیز مشمول مالیات ارث نیستند. اگر به مبلغ مالیات خود اعتراض دارید و نمی‌دانید مراحل آن از کجا شروع کنید، پیشنهاد می‌کنم مقاله اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی را مطالعه کنید.

طبقه‌بندی وارث چیست؟

مطابق با ماده ۱۸ قانون مالیات‌های مستقیم، وراث قابل طبقه‌ بندی به ۳ دسته هستند. مطابق با این ماده قانونی، وراث طبقه اول عبارت‌اند از: پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد فرد متوفی. طبق این قانون، وراث طبقه‌ ۲ شامل: اجداد متوفی، برادر وی، خواهر و اولاد آن‌ها است. مطابق با این ماده قانونی، وراث طبقه سوم نیز عبارت‌اند از عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آن‌ها است. برای مطالعه بیشتر مقاله: مالیات تکلیفی چیست را نیز مطالعه کنید.

نحوه محاسبه مالیات بر ارث چگونه است؟

در حال حاضر نرخ مالیات بر ارث برای انواع مختلف دارایی‌ها از قبیل ملک مسکونی، مغازه، خودرو، حساب بانکی و غیره متفاوت است. بر خلاف گذشته که تعداد ورثه در تعیین مبلغ مالیات تاثیرگذار بود و برای هر ورثه نیز معافیتی در نظر گرفته میشد، با اصلاح قانون برای اشخاص فوت شده از 1395/1/1 به بعد بدون در نظر گرفتن تعداد ورثه و هیچ گونه معافیت به نرخ های جداگانه محاسبه می گردد.

برای محاسبه میزان مالیات ارث لازم است در ابتدا طبقه‌های وارثان در نظر گرفته شود. لازم است این نکته را در نظر داشته باشید که میزان مالیات بر ارث وراث طبقه اول از سپرده‌های مجاز بانکی متوفی، ۳ درصد و از سهام بورسی وی 75 درصد است. میزان مالیات بر ارث وراث این طبقه از سهام غیر بورسی فرد فوت‌ شده، ۶ درصد و نسبت به سایر اموال حق‌ الامتیاز متوفی، ۱۰ درصد است.

وراث این طبقه نسبت به املاک متوفی ۷٫۵ درصد ارزش معاملاتی سهم‌ پرداخت مالیات دارند و حق واگذاری و سرقفلی آن‌ها ۳ درصد ارزش روز املاک با کاربری تجاری است.وراث طبقه اول هم‌چنین نسبت به وسایل نقلیه فرد فوت‌ شده ۲ درصد، سهم‌ پرداخت مالیات دارند.

این در حالی است که وراث طبقه دوم نسبت به سپرده‌های مجاز بانکی متوفی، ۶ درصد سهم پرداخت مالیات دارند و میزان مالیات ارث آن‌ها از سهام بورسی متوفی ۱٫۵ درصد است. وراث این طبقه نسبت به سهام غیر بورسی متوفی، ۱۲ درصد و نسبت به اموال حق‌الامتیاز وی ۲۰ درصد سهم پرداخت مالیات دارند. وارثان طبقه‌ دوم فرد متوفی، نسبت‌ به املاک وی ۱۵ درصد ارزش معاملاتی سهم‌ پرداخت مالیات دارند و میزان مالیات ارث حق واگذاری و سرقفلی آن‌ها ۶ درصد است.

افراد این طبقه نسبت به وسائل نقلیه متوفی، ۴ درصد سهم مالیات دارند. وراث طبقه سوم فرد فوت‌ شده، نسبت‌ به سپرده‌های مجاز بانکی وی، ۱۲ درصد و نسبت‌ به سهام بورسی متوفی، ۳ درصد سهم مالیات ارث دارند. میزان مالیات بر ارث وارثان این طبقه از سهام غیر بورسی متوفی، ۲۴ درصد است. به این افراد، نسبت‌ به اموال حق‌الامتیاز فوت‌ شده ۴۰ درصد مالیات ارث می‌رسد.

از املاک متوفی ۳۰ درصد ارزش معاملاتی سهم مالیات ارث به افراد طبقه سوم خواهد رسید. هم‌چنین میزان سهم مالیات بر ارث وراث این طبقه از حق واگذاری و سرقفلی متوفی، ۱۲ درصد و از وسائل نقلیه وی ۸ درصد است. به‌ طور کلی می‌توان گفت هر چه نسبت وارث مورد نظر با فرد فوت‌ شده نزدیک‌تر باشد وی باید مالیات بر ارث کم‌تری را پرداخت نماید و به‌ همین‌ ترتیب هر چه نسبت ورثه از فرد فوت‌ شده، دورتر باشد میزان مالیات بر ارث وی نیز بیشتر خواهد شد. اگر در مورد نحوه محاسبه مالیات بر ارث سوال دارید، می توانید با مراجعه به صفحه مشاوره مالیاتی سوالات خود را از مشاورین متخصص آقای مالیات بپرسید.

مهلت ارسال اظهارنامه مالیات بر ارث چه زمانی است؟

مطابق با ماده ۲۶ قانون مالیات‌های مستقیم، وارث و یا وارثین متوفی یا ولی و یا امین و نماینده قانونی آن‌ها، باید به‌ منظور کسر هزینه‌های دفن و کفن در حدود قواعد شرعی، ظرف مدت‌زمان یک‌سال پس‌ از تاریخ فوت متوفی اظهارنامه‌ مالیات بر ارث ای شامل تمامی اموال و دارایی‌های به‌ جا مانده از فرد فوت‌ شده با مشخص کردن ارزش روز، زمان فوت، تصریح مطالبات و بدهی‌های متوفی، مطابق با فرم و نمونه مخصوصی که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور فراهم می‌شود تسلیم این سازمان نمایند.

مطابق با قانون در صورتی‌ که وراث تا مدت‌زمان تعیین‌ شده این اظهارنامه را تسلیم سازمان امور مالیاتی نکنند به‌ صورت رسمی، جریمه‌ای شامل حال آن‌ها نخواهد شد. اما در چنین شرایطی، هزینه‌های کفن و دفن متوفی و هم‌چنین بدهی‌های وی از معافیت مالیات بر ارث خارج خواهند شد. اگر می‌خواهید اظهارنامه مالیاتی رد کنید به شما پیشنهاد می‌کنم مقاله اظهارنامه مالیاتی چیست را مطالعه کنید.

مفاصا حساب مالیات بر ارث چیست؟

مفاصا حساب مالیات بر ارث در حقیقت نوعی گواهی و یا سند است. لازم است بدانید که بر اساس اعلام سازمان امور مالیاتی کشور، در صورت ارائه درخواست صدور گواهی مفاصا حساب مالیاتی، بابت هر بخشی از اموال و دارایی‌های متوفی به‌ صورت تفکیک‌ شده و موردی ظرف مدت زمان یک هفته پس از پرداخت مالیات مربوطه و بدون در نظر گرفتن سهم‌الارث هر کدام از وارثین، گواهی مورد نظر برای آن مال و یا دارایی صادر خواهد شد. لازم به ذکر است که صدور این گواهی بعد از پرداخت مالیات بر ارث انجام خواهد پذیرفت. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله مالیات حق الوکاله را نیز مطالعه کنید.

استعلام گواهی مالیات بر ارث

برای استعلام و صدور گواهی مالیات بر ارث لازم است وارثین متوفی به اداره امور مالیاتی که آخرین اقامتگاه قانونی متوفی در محدوده آن بوده‌ است مراجعه نمایند. برای صدور این گواهی لازم است وارثان چندین مرحله را پشت سر هم طی کنند. مراحل مورد نیاز برای انجام این کار عبارت‌اند از تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث و تمامی مدارک مورد نیاز و دستور ارجاع و اقدام توسط رییس گروه مالیاتی است.

پس‌ از این اقدامات، اظهارنامه در سیستم مکانیزه ارث ثبت خواهد شد و به واحد مالیات بر ارث ارجاع خواهد شد. تشکیل پرونده ارث، بررسی اظهارنامه، کنترل مدارک و سپس صدور گواهینامه تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث از دیگر مراحل انجام این کار است. پس‌ از این اقدامات لازم است اطلاعات ورودی در سامانه ثبت اظهارنامه ارث، ثبت گردد و کد هویتی متوفی و شماره ثبت اظهارنامه در سامانه ثبت اظهارنامه ارث دریافت شود.

تسلیم گواهی حصر وراثت توسط وراث و سپس رسیدگی به اموال به‌ جای‌ مانده از متوفی توسط کارشناس‌ارشد مالیاتی و کسب تأییدیه‌های مورد نیاز از طریق استعلام‌ها و صدور گزارش محاسبه ماترک و مالیات از طریق سیستم، صدور برگ تشخیص و مطالبه مالیات بر ارث پس‌ از اظهارنظر رییس گروه مالیاتی، ابلاغ برگ مطالبه مالیات به وارثین، صدور برگ قطعی و سپس پرداخت مالیات توسط مؤدی مالیاتی و صدور مفاصا حساب مالیات بر ارث از دیگر مراحل قانونی انجام این کار است.

مهلت پرداخت مالیات بر ارث

مطابق با قانون لازم است ظرف مدت ۶ ماه پس‌ از فوت متوفی اقدامات لازم برای دریافت نمودن گواهی انحصار وراثت از طرف وراث قانونی وی انجام شود. در صورتی‌ که وراث متوفی اقدامات مورد نیاز برای انحصار وراثت را انجام ندهند میزان جریمه‌ انحصار وراثت از طرف اداره دارایی برای آن‌ها مشخص خواهد شد.

در این‌ صورت جریمه‌ای معادل ده‌ درصد مالیات ارث شامل حال آن‌ها خواهد شد. پرداخت مالیات بر ارث پس‌ از مدت‌زمان ۶ ماه، باعث می‌شود تا جریمه‌ای معادل ۲/۵ درصد مالیات به‌ازای هر ماه به وراث تعلق بگیرد. از طرف دیگر در چنین شرایطی دفاتر اسناد رسمی در زمان‌هایی که قصد دارند تقسیم نامه و یا هر گونه معامله وراث در زمینه اموال و دارایی‌های به‌ جا مانده از متوفی را ثبت نمایند لازم است در ابتدا گواهی‌نامه اداره امور مالیاتی را مبنی بر عدم شمول مالیات و یا پرداخت آن و یا تضمین لازم برای پرداخت آن را مطالبه نمایند.

در غیر این صورت و قبل‌ از ارائه این گواهینامه نمی‌توانند هیچ‌گونه سندی را به ثبت برسانند. از طرف دیگر در چنین مواقعی، جریمه تأخیر در پرداخت مالیات ارث مطرح خواهد شد. این جریمه معادل ۵ درصد از ارزش اموال متوفی است که باید به وسیله وراث پرداخت گردد. لازم به ذکر است که در صورتی‌ که وراث، گواهی‌نامه انحصار وراثت را دریافت نموده باشند اما مالیات بر ارث را پرداخت نکرده باشند، اداره مالیات به‌ ازای هر یک ماه تاخیر، ۵٫۲ درصد مبلغ مالیات را به‌ عنوان جریمه برای آنان در نظر خواهد گرفت.

مراحل و شرح اقدامات صدور گواهی مالیات بر ارث