تفاوت مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد

از مهم‌ترین تکالیف هر کسب و کار مسائل مربوط به مالیات است که داشتن اطلاعات کامل در خصوص انواع آن، به‌خصوص مالیات بر ارزش افزوده و همچنین مالیات عملکرد، برای شرکت‌ها ضروری به نظر می‌رسد. همان‌طور که می‌دانید مالیات بر ارزش افزوده که با نام VAT شناخته می‌شود نوعی از مالیات غیرمستقیم است که توسط خریدار و فروشنده پرداخت می‌شود.

در واقع خریدار در هنگام خرید خدمت یا کالا 9 درصد مازاد بر قیمت به فروشنده پرداخت می‌کند و فروشنده نیز در هنگام فروش کالا یا ارائه خدمت 9 درصد مازاد بر قیمت از خریدار دریافت می‌کند. اما مالیات عملکرد با ارائه اظهارنامه مالیاتی در نظر گرفته می‌شود و بر اساس سود یک شرکت لحاظ خواهد شد و معمولاً نیز پس از مشخص شدن سود کسب و کارها به میزان 25 درصد سود خالص شرکت‌ها قابل پرداخت خواهد بود.

حال اهمیت این موضوع ما را بر این داشته است که در یک مقاله از آقای مالیات مفصل به تمام ابهامات در خصوص تفاوت مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد پاسخ دهیم که توصیه می‌کنیم تا انتهای مطلب ما را همراهی کنید.

مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

همان‌طور که در مقدمه عنوان کردیم، این نوع مالیات فقط برای مصرف کننده نیست و فروشنده نیز باید مبلغ تعیین شده‌ای را برای این منظور لحاظ کند؛ این در حالی است که بیشتر افراد گمان می‌کنند پرداخت مالیات بر ارزش افزوده فقط توسط خریدار انجام می‌شود که کاملاً اشتباه است.

به طور کلی اگر بخواهیم که تعریف ساده‌تری از این نوع مالیات در نظر بگیریم، باید بگوییم که در روال تولید یک محصول (بعنوان مثال کفش) خدمات گسترده‌ای برای به سرانجام رسیدن تولید در نظر گرفته می‌شود که طبیعتاً باید برای هر مورد به طور جداگانه‌ای مالیات در نظر گرفته شود که اصطلاحاً به آن مالیات بر ارزش افزوده گفته می‌شود. حال که با مالیات بر ارزش افزوده آشنا شدید برای آشنایی بیشتر با مباحث تخصصی مالیاتی به صفحه آموزش مالیات مراجعه کنید.

گفتنی است که این نوع مالیات به طور غیرتصاعدی بوده و شامل مواردی مانند واردات، تولید، توزیع و مصرف خواهد بود. حال برای مشخص شدن بهتر مفهوم مالیات بر ارزش افزوده، فرض کنید که بهای تمام شده‌ محصولی (به طور مثال کفش) 1000 تومان است که این محصول پس از گذر از مراحل مختلف تولید با قیمت 2000 تومان به دست مصرف کننده می‌رسد که در این صورت ارزش افزوده‌ای که برای این محصول در نظر گرفته شده است، 1000 تومان است. (اختلاف بهای تمام شده با قیمت مصرف‌کننده).

حال برای تعیین مالیات بر ارزش افزوده، واضح است که در هر مرحله از تولید محصول، مالیات جداگانه‌ای تعلق گرفته است که مجموع آن‌ها با عنوان مالیات بر ارزش افزوده به دولت پرداخت خواهد شد.

انواع مالیات بر ارزش افزوده

حال که با مفهوم کامل مالیات بر ارزش افزوده آشنا شده‌اید، بهتر است که در خصوص انواع آن صحبت کنیم. در واقع این نوع مالیات به طور کلی بر 3 قسم تقسیم‌بندی می‌شود که عبارتند از:

• مالیات بر ارزش افزوده تولیدی: طبق قانون، این نوع مالیات هم برای کالاهای مصرفی و هم کالاهای سرمایه‌ای در نظر گرفته می‌شود. ضمناً برای خرید هر نوع کالا، هیچ‌گونه اعتبار مالیاتی به بنگاه‌های اقتصادی تلعق نخواهد گرفت.
• مالیات بر ارزش افزوده درآمدی: این نوع از مالیات، همان‌طور که از نام آن پیداست،پس از کسر هزینه‌های جانبی تولید و همچنین استهلاک، بر فروش خالص کالاها اعمال می‌شود.
• مالیات بر ارزش افزوده مصرفی: پر واضح است که این نوع مالیات برای خدمات و کالاهای مصرفی در نظر گرفته می‌شود. در واقع تمام مخارج ناخالص در مالیات بر ارزش افزوده مصرفی حذف خواهند شد.

نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده

حتماً می‌دانید که قیمت یک محصول با توجه به چرخه‌ تولید آن مشخص می‌شود. در واقع هر چه تعداد مراحل تولید محصولی بیشتر باشد، ارزش افزوده‌ آن نیز افزایش می‌یابد که در نتیجه منجر به بیشتر شدن قیمت محصول خواهد شد. در این بین در هر مرحله از تولید، مقدار مشخصی به عنوان مالیات در نظر گرفته شده و طبیعتاً هر چه مراحل تولید افزایش یابد، ارزش افزوده نیز بیشتر شده و در نهایت بر قیمت نهایی محصول نیز اثرگذار خواهد بود.

اما اینکه مالیات بر ارزش افزوده به چه نحو محاسبه می‌شود، ممکن است سوالی باشد که ذهن‌تان را درگیر کرده باشد که ما در ادامه سعی می‌کنیم به طور ساده آن را بیان کنیم:
فرض کنید یک شرکت طی یک دوره چند ماهه، مبلغ X را به وسیله سازمان امور مالیاتی خریداری کرده است که در این بین، 9 درصد مبلغ X را اضافه‌تر (به عنوان مالیات بر ارزش افزوده) پرداخت کرده است.

حال همان شرکت مبلغ Y را به شکل قانونی به وسیله سازمان مالیاتی برای فروش قرار می‌دهد که 9 درصد اضافه‌تر (به عنوان مالیات بر ارزش افزوده) دریافت می‌کند. حال پس از اتمام مهلت چند ماهه‌، مازاد مالیات دریافت شده و پرداخت شده طی یک فیش مالیاتی در قالب مالیات بر ارزش افزوده به دولت پرداخت می‌شود. ضمناً اگر مالیات پرداختی بیشتر شده باشد، می‌توان آن را از دولت پس گرفت و یا به دوره‌ موکول کرد.

مالیات عملکرد چیست؟

همه‌ی کسب و کارها و مشاغل در طول یک سال علاوه بر فروش کالا یا ارائه خدمات متحمل هزینه‌هایی می‌شوند که از جمله می‌توان به پذیرایی، استهلاک، تبلیغات و مواردی از این دست اشاره کرد. حال اگر تمام هزینه‌های در نظر گرفته‌ یک شرکت، از درآمد فروش یا ارائه خدمات کسر شود، مبلغی با عنوان سود مجموعه (کسب و کار) باقی می‌ماند که شرکت‌ها موظف می‌شوند درصدی را طبق قانون به عنوان مالیات عملکرد به دولت بپردازند.

البته در این خصوص ممکن است برای بعضی از شرکت‌هایی که باید اظهارنامه عملکرد ارسال کنند، سال مالی آن‌ها به میلادی محاسبه شود که در این صورت شرکت‌ها موظف خواهند بود که مدارک اظهارنامه علمکرد خود را نهایتاً تا 4 ماه پس از پایان سال مالی به مراجع ذی‌صلاح ارسال و پرداخت مالیات را در نظر بگیرند.
اما شرکت‌هایی که پرداخت مالیات عملکردشان بر حسب سال خورشیدی است، تا پایان تیر ماه می‌توانند اقدام کنند. حال اجازه دهید به بررسی انواع مالیات عملکرد و همچنین نحوه محاسبه‌ آن بپردازیم.

انواع مالیات عملکرد

مالیات عملکرد به طور کلی بر اساس سودسازی شرکت‌ها در نظر گرفته می‌شود. یعنی در طی یک سال مالی تمامی هزینه ها و درامد های یک شرکت محاسبه میگردد ومبلغ سود بدست آمده(کسر هزینه ها از درامد) با توجه به حقیقی یا حقوقی بودن کسب و کار با نرخ مخصوص به خود محاسبه می‌شود.

گفتنی است که در حال حاضر بر طبق ماده 131 قانون مالیات های مستقیم، نرخ مالیات برای اشخاص حقیقی (صاحبان کسب و کار) به شکل پلکانی بوده محاسبه و پرداخت می‌شود و این مورد برای شرکت‌ها و اشخاص حقوقی با توجه به ماده 105 قانون مالیلت های مستقیم با نرخ 25 درصد در نظر گرفته خواهد شد.

گفتنی است که برای تهیه و ارسال اظهارنامه مالیات عملکرد نیاز به مدارک مختلف است که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• محاسبه درآمد (در نظر گرفتن فروش داخلی و خارجی).
• آماده‌سازی ترازنامه اشخاص حقیقی و حقوقی.
• صورت‌ حساب‌های سود و زیان.
• آماده‌سازی گردش حساب (موادهای اولیه، کالاهای تولیدی و …)
• میزان مانده سود و زیان دوره قبل.
• آماده‌سازی صورت قراردادها، درآمدهای مربوط به پیمانکاری و …
• ارائه شماره ثبت دفاتر قانونی.
• شماره کارت بازرگانی و مجوزهای دریافتی.

نحوه محاسبه مالیات عملکرد چیست؟

همانطور که اشاره کردیم، پس از پایان سال مالی شرکت‌ها که ممکن است به میلادی یا خورشیدی باشد، چنانچه شرکتی پس از بررسی هزینه‌ها و درآمدها در چارت محاسباتی به شکل بستانکار درآمد، بدان معناست که شرکت در پایان سال مالی به سوددهی رسیده است و از این بابت باید با پر کردن اظهارنامه مالیاتی، به پرداخت مالیات عملکرد اقدام کند که طبق قانون و همانطور که اشاره شد برای اشخاص حقیقی و حقوقی به ترتیب در توضیح نرخ ماده 131 باید بگوییم که مالیات بر درامد اشخاص حقیقی به صورت زیر محاسبه می‌گردد:

تا مبلغ 50 میلیون تومان به نرخ 15 درصد،مازاد بر 50 میلیون تا 100 به نرخ 20 درصد،مازاد بر 100 میلیون تومان به نرخ 25 درصد مشمول مالیات می‌باشد.

فرق مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد چیست؟

حال با توجه به موارد عنوان شده در این مقاله تفاوت مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد، می‌توان دو نوع مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد را از جمله مهم‌ترین مالیات‌هایی دانست که باید توسط شرکت‌ها و حتی اشخاص در نظر گرفته شود و مهم‌تر اینکه باید در موعد مقرر پرداخته شود.

به طور کلی تفاوت این دو مالیات را می‌توان در نوع و درصد پرداخت اشاره کرد به طوری که در مالیات بر ارزش افزوده، مراحل تولید و هزینه‌هایی که برای این منظور در نظر گرفته می‌شود، تعیین کننده مقدار مالیات پرداختی است اما در مالیات عملکرد، شرکت‌ها و اشخاص حقیقی در صورتی که دارای سود باشند مشمول به پرداخت مالیات عملکرد خود می‌باشند.

جمع‌بندی

مالیات در ایران به انواع و اقسام مختلف تقسیم‌بندی می‌شود که از جمله می‌توان به مالیات بر دارایی، مالیات حق تمبر، مالیات بر درآمد، مالیات بر درآمد حقوق، مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی، مالیات بر درآمد اتفاقی و مواردی از این دست اشاره کرد که البته بیشترین توجه‌ها بر مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد شرکت‌ها است.

بنابراین به‌روزرسانی اطلاعات در این دو بخش به مدیران مجموعه‌ها کمک می‌کند تا هزینه‌های شرکت را به خوبی مدیریت کنند. ضمن اینکه واضح است که تخطی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد ممکن است صدمات جبران‌ناپذیری بر کسب و کارها وارد کند. حال اگر در خصوص تفاوت مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد سؤال یا ابهامی دارید، کافی است که با متخصصین مشاور مالیاتی ما در ارتباط باشید.