مالیات حقوق چیست؟ محاسبه، نرخ و معافیت مالیات بر حقوق

یکی از انواع مالیات، مالیات حقوق و یا مالیات بر درآمد حقوق و دستمزد است. مالیات بر حقوق، همان‌طور که از نام آن نیز مشخص‌ شده است نوعی از مالیات است که از حقوق و دستمزد شما گرفته می‌شود. لذا آشنایی با این نوع از مالیات، برای تمامی افرادی که دریافت‌ کننده حقوق هستند و یا افرادی که حقوق دیگران را پرداخت می‌نمایند، ضرورت دارد. 
 
مالیات حقوق یکی از قابل‌ لمس‌ترین انواع مالیات به شمار می‌رود و جمعیت بسیار وسیعی از کارکنان یک کشور را در بر می‌گیرد و لذا برای کارفرمایان و کارکنان آن‌ها اهمیت قابل‌ توجهی دارد. مالیات حقوق را می‌توان یکی از انواع مالیات‌های تکلیفی و مستقیم به شمار آورد.

به این نوع از مالیات، مالیات تکلیفی گفته می‌شود، چراکه کارفرمایان وظیفه دارند میزان مالیات کارکنان خود را محاسبه کنند و آن را پرداخت نمایند. از طرف دیگر این نوع از مالیات از انواع مالیات‌های مستقیم به شمار می‌رود. چرا که به‌ طور مستقیم از منبع درآمدی افراد حقیقی به دست می‌آید.

همان‌طور که می‌دانید پرداخت مالیات، یکی از اهداف اصلی برای توزیع کردن عادلانه درآمد در یک کشور به شمار می‌رود. در نظام مالیاتی، مالیات حقوق و دستمزد از جمله بخش‌های مالیات بر درآمد به شمار می‌رود که با نسبت خاصی از درآمدها و دستمزدهای اشخاص حقیقی مشخص می‌گردد.

طبق ماده یک قانون مالیات‌های مستقیم، تمامی افراد حقیقی که نیروی کار خود را به کارفرما تسلیم می کنند و از این طریق، میزانی از درآمد را کسب می‌نمایند، مشمول پرداخت مالیات حقوق و یا مالیات بر درآمد حقوق هستند.

لازم به ذکر است که این نوع از مالیات، از نظر حجم، ثبات، کارایی و غیره اهمیت قابل‌ توجهی دارد. در حالت کلی، تمامی افرادی که حقوق، دریافت می‌کنند و از سوی کارفرما تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار گرفته‌اند، لازم است به پرداخت این نوع از مالیات اقدام نمایند. لازم است بدانید که میزان این مالیات و معافیت‌های آن، بر اساس بودجه هر سال دچار تغییر و تحولاتی می‌شود.

ما در این مقاله از آقای مالیات قصد داریم به بیان نکاتی در مورد مالیات حقوق، نحوه محاسبه این نوع از مالیات، درآمدهای مشمول مالیات بر حقوق و غیره اقدام کنیم. اما قبل‌ از آن به بیان این‌ موضوع می‌پردازیم که اساسا مالیات حقوق چیست و نحوه محاسبه آن چگونه است پس همراه ما باشید.

اگر به مباحث مالیاتی علاقه مند هستید ما در صفحه آموزش مالیات به صورت کامل در خصوص انواع مالیات و قوانین مرتبط صحبت کرده‌ایم که پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر به این صفحه مراجعه کنید.

نحوه محاسبه مالیات حقوق (نرخ مالیات بر درآمد حقوق)

مطابق با قانون مالیات‌های مستقیم، در مواردی که میزان حقوق دریافتی یک فرد از ۴ میلیون تومان بیشتر باشد، لازم است مالیات بر درآمد حقوق را پرداخت نماید. نرخ مالیات بر درآمد حقوق، بسته به این عامل که تا چند برابر از معافیت، بیشتر باشد دارای تفاوت‌هایی خواهد بود. 
برای نمونه می‌توان گفت افرادی که حقوق و درآمدشان در طول سال در میان ۴۸ میلیون تومان تا ۹۶ میلیون تومان است باید میزان ده‌ درصد از حقوق و درآمد خود را به‌ عنوان مالیات بر درآمد حقوق پرداخت کنند و اگر میزان درآمدشان بین ۹۶ میلیون تومان تا ۱۴۴ میلیون تومان در سال باشد، باید ۱۵ درصد از آن را به‌ عنوان مالیات بپردازند.

اگر صاحب کسب و کارید اما با نحوه محاسبه مالیات کارتخوان آشنایی ندارید؛ پیشنهاد می کنم مقاله مالیات کارتخوان را مطالعه کنید.

افرادی که در طول یک‌ سال، حقوق و درآمدی بین ۱۴۴ میلیون تومان تا ۲۱۶ میلیون تومان دارند لازم است ۲۰ درصد از حقوق دریافتی خود را به‌ عنوان مالیات پرداخت کنند. هم‌چنین این میزان از مالیات برای افرادی که درآمد آن‌ها ۲۱۶ میلیون تومان تا ۲۸۸ میلیون تومان باشد ۲۵ درصد است.

افرادی که حقوق و درآمد آن‌ها در طول یک سال، بین ۲۸۸ میلیون تومان تا ۳۸۴ میلیون تومان است لازم است ۳۰ درصد از آن را به عنوان مالیات حقوق پرداخت کنند. در صورتی‌ که افرادی بیشتر از این میزان، ۳۸۴ میلیون تومان، در طول یک‌ سال، درآمد داشته باشند باید ۳۵ درصد از حقوق دریافتی خود را به عنوان مالیات بپردازند.

درآمدهای مشمول مالیات حقوق

مطابق با ماده ۸۲ مالیات‌های مستقیم، هرگونه درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر و در قبال تسلیم نیروی کار خود برای اشتغال در کشور بر اساس مدت و یا کار انجام‌ گرفته، به‌ طور نقدی و غیرنقدی به دست می‌آید مشمول مالیات حقوق است. هم‌چنین درآمدهای حقوقی که در مدت ماموریت خارج از کشور از طرف دولت از منابع ایرانی به دست می‌آید نیز مشمول این مالیات است. 

اگر برای برای محاسبه مالیات حقوق و اطلاع از معافیت‌های مالیاتی به مشاور مالیاتی نیاز دارید به صفحه مشاوره مالیاتی مراجعه کنید.

درآمدهای معاف از مالیات حقوق

مطابق با ماده ۹۱ قانون مالیاتی کشور، درآمدها و حقوق زیر از پرداخت مالیات حقوق معاف هستند. از جمله این افراد می‌توان به رؤسا و اعضای مأموریت‌های سیاسی خارجی در ایران، رؤسا و اعضای مأموریت‌های کنسولی خارجی در ایران، کارمندان مؤسسات فرهنگی دولت‌های خارجی، کارشناسان خارجی که با موافقت ایران برای کمک‌های فنی اقتصادی فرهنگی و غیره به کشور اعزام می‌شوند.

کارمندان محلی سفارتخانه‌ها، کنسولگری‌ها و نمایندگی‌های دولت در ایران، حقوق بازنشستگی و وظیفه و مستمری و پایان خدمت، هزینه سفر مربوط به شغل، مسکن واگذاری شده در محل کارگاه و یا کارخانه و خانه‌های ارزان سازمانی، وجوه حاصل از بیمه، وجوهی که کارفرمایان برای هزینه معالجه کارکنان خود پرداخت می‌نمایند و یا برای افراد تحت تکفل کارکنان در نظر می‌گیرند و به‌ طور مستقیم و یا به وسیله حقوق‌ بگیر به پزشک معالج و یا بیمارستان پرداخت می‌شود.

عیدی سالانه و پاداش‌های آخر سال، خانه‌های سازمانی که در اختیار مأموران کشوری هستند، مزایای غیرنقدی پرداختی به کارکنان از قبیل کوپن‌ها و بن‌ها و غیره درآمد حقوق پرسنل نیروهای مسلح، وزارت اطلاعات، جانبازان، آزادگان و غیره اشاره کرد.

اگر می‌خواهید از معافیت‌های مالیات بر درآمد حقوق با خبر شوید پیشنهاد می‌کنم محصول زیر را تهیه کنید.

میزان معافیت مالیات حقوق در سال ۱۴۰۰

مطابق با قانون، افرادی که میزان درآمد آن‌ها در طی یک‌ سال میان ۰ تا ۴ میلیون تومان است از پرداخت مالیات معاف هستند و سپس با افزایش یافتن میزان درآمد، نرخ پرداخت مالیات بر درآمد آن‌ها مورد محاسبه قرار می‌گیرد. این موارد شامل بازخرید، ایام مرخصی، هزینه عائله‌مندی، هزینه سفر و مأموریت، عیدی و پاداش آخر سال، پاداش نهضت سواد آموزی و غیره هستند.

مالیات حقوق یکی از انواع مالیات بر درآمد است و پیشنهاد می‌کنم برای آشنایی با انواع این مالیات به صفحه مالیات بردرآمد چیست مراجعه کنید.

نحوه ارسال فایل مالیات بر درآمد حقوق

در حال حاضر ارسال فایل و فهرست مالیات بر درآمد حقوق و دستمزد، از طریق سامانه اینترنتی، امکان‌پذیر شده‌ است. برای ورود به این سامانه و ارسال فایل از طریق آن، لازم است نام کاربری و کلمه عبور و هم‌چنین کد اقتصادی داشته باشید. با ورود به این سامانه، گزینه صفحه شخصی را مشاهده خواهید کرد که شامل چند بخش است و فهرست حقوق، حقوق‌بگیران، خروج و نام شرکت و یا کارفرما را در بر می‌گیرد.

در صورتی‌ که به بخش فهرست حقوق وارد شوید می‌توانید گزینه فهرست حقوق جدید را مشاهده کنید. سپس نحوه ثبت لیست را مشخص نمایید و سپس بخش‌های مربوط به ماه، حوزه مالیاتی، نوع لیست و نام آن را تکمیل کنید. در این‌ صورت لازم است نام حوزه مالیاتی که به‌ صورت پیش‌ فرض وجود دارد را انتخاب کنید و از میان نوع لیست که شامل مواردی از قبیل: اصلی، الحاقی و اصلاحی است، گزینه اصلی را انتخاب کنید.

اما در صورتی‌ که اشتباهاتی در فهرست ارسالی شما وجود داشته باشد و قصد داشته باشید آن را اصلاح نمایید باید گزینه الحاقی را انتخاب کنید. برای اصلاح و ویرایش فایل‌های ارسال‌ شده هم می‌توانید از گزینه اصلاحی استفاده کنید.

پس‌ از انجام این کار به فهرست حقوق وارد شوید و بر روی فهرست لیست‌ها کلیکی را انجام دهید. با استفاده از گزینه فهرست حقوق جدید، می‌توانید یک لیست جدید را به وجود آورید. فهرست فایل‌های ارسالی نیز نشان می‌دهند که تاکنون چه فایل‌هایی را ارسال کرده‌اید. فهرست لیست‌ها هم حقوق مؤدی را نشان می‌دهد و فهرست قبض‌ها مشخص می‌کند که مؤدی، تاکنون کدام لیست‌ها را ارسال نموده‌ است.

در صورتی‌ که تعداد نفرات با لیست مورد نظر شما تطابق دارد می‌توانید از گزینه عملیات و خلاصه لیست استفاده کنید و بر روی این دو گزینه، به‌ ترتیب کلیکی را انجام دهید. در صورتی‌ که اطلاعات شما به‌ طور کامل و دقیق به سامانه وارد شده‌ است می‌توانید آن‌ها را تایید کنید.

لازم است بدانید که در صورت تأیید نهایی اطلاعات، امکان اصلاح مجدد برای شما وجود نخواهد داشت. بنابراین لازم است قبل‌ از اقدام به انجام این کار و تأیید اطلاعات، کلیه خطاهای موجود را برطرف سازید.

برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله اظهارنامه مالیاتی چیست را نیز مطالعه کنید.

میزان جریمه در صورت عدم پرداخت مالیات بر حقوق

در شرایط فعلی، برای عدم پرداخت مالیات بر درآمد و حقوق، جریمه‌هایی در نظر گرفته‌ شده است. لازم است بدانید که بیشتر کارفرمایان از این موارد و جرائم، اطلاعات کافی ندارند. میزان این جریمه در بسیاری از موارد، از میزان مالیات مشخص‌ شده بر لیست حقوقی، بیشتر است. لازم است به این نکته نیز توجه داشته باشید که جریمه مربوط به عدم ارسال لیست، قابل بخشش نیست.

جرائم عدم تسلیم لیست حقوق بر درآمد را به‌ طور کلی می‌توان به ۲ دسته تقسیم‌بندی کرد. این‌دسته از جرائم شامل جرائم مربوط به سازمان تامین اجتماعی و سازمان امور مالیاتی کشور هستند. به‌ طور کلی می‌توان گفت جریمه رد نکردن لیست حقوق سازمان تأمین اجتماعی، معادل ده‌ درصد از کل بدهی است و شامل حق بیمه و بیمه بیکاری می‌گردد. هم‌چنین این میزان از جریمه، معادل ۲ درصد به‌ازای هر یک ماه، نسبت‌ به جمع کل حق بیمه و بیمه بیکاری در ازای جرائم تأخیر در پرداخت حق بیمه است.

این عامل به این‌ معنا است که در صورتی‌ که کارفرما در مهلت و زمان تعیین‌ شده و مطابق با قانون، لیست حقوق و دستمزد کارکنان خود را به تامین اجتماعی ارسال نکند یا با تاخیر این کار را انجام دهد، براساس قانون دریافت جرائم نقدی از کارفرمایان، مشمول جریمه‌ای معادل ده‌درصد خواهد شد و در یک نوبت نیز نسبت‌ به جمع کل حق بیمه و بیمه بیکاری منجر خواهد گشت.

جریمه رد نکردن لیست حقوق سازمان امور مالیاتی کشور نیز شامل ۲ درصد از حقوق پرداخت شده است. این میزان از جریمه، چیزی معادل ده‌درصد از مالیات پرداخت‌ نشده را در بر می‌گیرد. هم‌چنین معادل دو و نیم درصد از مالیات به‌ ازای هر یک ماه را شامل می‌شود.

برای مطالعه بیشتر پیشنهاد می‌کنم مقاله مرور زمان مالیاتی حقوق و دستمزد را نیز مطالعه کنید.

سایر مقررات مالیات بر درآمد حقوق

مطابق با ماده قانونی ۸۷ مالیات‌های کشوری، اضافه پرداختی برای مالیات بر درآمد حقوق، مسترد خواهد شد. به این شرط که پس‌ از انقضای تیرماه سال قبل تا آخر آن سال، با درخواست کتبی حقوق‌بگیر از اداره امور مالیاتی محل سکونت، مورد مطالبه قرار بگیرد. در چنین شرایطی اداره امور مالیاتی وظیفه دارد ظرف ۳ ماه از تاریخ تسلیم درخواست، رسیدگی‌های لازم را انجام دهد و در صورت محرز شدن اضافه پرداختی و نداشتن بدهی، نسبت‌ به استرداد اضافه پرداختی، اقدام نماید.

هم‌چنین لازم است بدانید که مطابق با ماده قانون ۸۸ در مواقعی که از اشخاص مقیم خارج از ایران که در کشور شعبه و یا نمایندگی ندارند، حقوق دریافت گردد، دریافت‌کنندگان وظیفه دارند تا مدت‌زمان معینی و تا ۳۰ روز از تاریخ دریافت حقوق، مالیات بر درآمد خود را مطابق با مقررات، به اداره امور مالیاتی محل سکونت خود پرداخت نمایند و تا آخر تیرماه سال بعد نیز اظهارنامه مالیاتی خود را به این اداره تسلیم نمایند.

لازم به ذکر است که مطابق با ماده ۹۲ قانون مالیات‌های کشوری، میزان ۵۰ درصد از مالیات حقوق کارکنانی که در مناطق کمتر توسعه‌یافته و یا محروم، مشغول به فعالیت شغلی هستند مطابق با فهرست سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشوری، بخشوده خواهد شد.

برای مطالعه بیشتر در مورد مباحث مالیاتی پیشنهاد می‌کنم مقاله: مالیات بر درآمد اتفاقی را نیز بخوانید. 

جمع‌بندی

همان‌طور که گفته شد یکی از انواع مالیات‌هایی که لازم است صاحبان مشاغل، کارفرمایان مختلف و افراد متعدد نسبت‌ به پرداخت آن اقدامات لازم را انجام دهند مالیات حقوق و یا مالیات بر درآمد حقوق است. در این مقاله سعی کردیم اطلاعات کاملی را در مورد این نوع از مالیات مستقیم و تکلیفی بیان نماییم و نحوه محاسبه این نوع از مالیات را مطرح کنیم.

درآمدهایی که مشمول بر مالیات حقوق بر درآمد هستند بخش دیگری از مطالب مطرح‌ شده در این مقاله بود. هم‌چنین به ذکر این نکته پرداخته شد که بخشی از مشاغل از پرداخت مالیات بر درآمد حقوق معاف هستند. از جمله این مشاغل می‌توان به رؤسا و اعضای مأموریت‌های سیاسی خارجی در ایران، رؤسا و اعضای مأموریت‌های کنسولی خارجی، رؤسا و اعضای هیأت‌های نمایندگی سازمان ملل متحد و مؤسسات تخصصی آن در ایران و غیره اشاره کرد.

هم‌چنین به این نکته پرداختیم که درآمدهای ۰ تا ۴ میلیون تومان در حال حاضر از پرداخت مالیات بر درآمد حقوق معاف هستند. اما درآمدهای بالاتر از این میزان، مشمول پرداخت مالیات‌هایی خواهند شد. نحوه ارسال فایل و فهرست مالیات بر درآمد حقوق، بخش دیگری از مباحث ارائه‌شده در این مقاله بود. هم‌چنین به این نکته اشاره کردیم که در صورت عدم پرداخت مالیات بر حقوق و یا دیر ارسال کردن فهرست مالیاتی، مشمول جرائمی خواهید شد که قابل بخشش نیست.

---

سوالات متداول مالیات حقوق

---