مالیات بر درآمد چیست؟ نحوه محاسبه انواع مالیات بر درآمد

مالیات بر درآمد چیست؟ تمامی اشخاص حقیقی، شرکت‌ها و اصناف بازار باید به نسبت درآمدی که از شغل خود دارند، به دولت مالیات پرداخت کنند. این مالیات تقریباً در همه‌ی کشورهای جهان تحت عنوان Income tax اخذ می‌شود. بر اساس قانون کسب و کار، همه‌ی افراد باید درآمد سالانه‌ی خود را به دولت گزارش کنند.

سازمان امور مالیاتی بر اساس میزان درآمد، شرایط شغلی و دیگر پارامترهای تأثیرگذار، مقدار مالیات را تعیین می‌کند که برای هر فرد درصد متفاوتی است. این درصد با افزایش مقدار درآمد به صورت ثابت رشد نمی‌کند و به صورت تصاعدی تغییر می‌کند. در ادامه این مقاله از آقای مالیات به انواع مالیات بر درآمد و نحوه‌ی محاسبه‌ مالیات بر درآمد می‌پردازیم پس همراه ما باشید.

انواع مالیات بر درآمد کدام اند؟

مالیات بر درآمد انواع مختلفی دارد و هر شخص با توجه به شغل خود و درآمدی که دارد باید در این زمینه اطلاعات کامل داشته باشد. در نظر داشته باشید عدم آگاهی لازم در این زمینه ممکن است شما را با مشکلات مالیاتی زیادی مواجه کند که بر پیشرفت شغلی شما تأثیر منفی خواهد گذاشت. به طور کلی مالیات‌‌ بر درآمد به دسته بندی‌های زیر تقسیم می‌شود:

• مالیات بر سکه
• مالیات املاک
• مالیات بر درآمد مشاغل
• مالیات بر درآمد کشاورزی
• مالیات بر درآمد اجاره املاک
• مالیات حق الوکاله
• مالیات بر درآمد حقوق
• مالیات بر درآمد اتفاقی
• مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی
• مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی(شرکت‌ها)

نحوه‌ی محاسبه‌ی مالیات بر درآمد برای مالیات بر درآمد اجاره و املاک، مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی، مالیات حقوق و هر کدام از دسته بندی‌های فوق متفاوت است که در زیر به توضیح کاملی از انواع مالیات بر درآمد و نحوه محاسبه هرکدام می‌پردازیم.

برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله: مالیات استارتاپ ها را نیز مطالعه کنید!

مالیات بر درآمد مشاغل چیست؟

تمامی افراد حقیقی که دارای شغل هستند (چه مجازی و چه فیزیکی) و از طریق این شغل درآمد کسب می‌کنند، باید بخشی از این درآمد را به عنوان مالیات به دولت پرداخت کنند. مالیات مشاغل بر اساس سود به دست آمده در طول یک سال فعالیت واحد شغلی محاسبه می‌شود که بخشی از آن بنا به شرایط شامل معافیت مالیاتی می‌گردد. مبلغ معافیت مالیاتی در هر سال متفاوت است و توسط سازمان امور مالیاتی مشخص می‌شود.

اگر صاحب کسب و کارید اما با نحوه محاسبه مالیات کارتخوان آشنایی ندارید؛ پیشنهاد می کنم مقاله مالیات کارتخوان را مطالعه کنید.

محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل چند درصد است؟

مقدار مالیات بر درآمد با توجه به شغل فرد و درآمد وی متغیر است. به صورت کلی نمی‌توان یک فرمول ثابت برای محاسبه‌ی مالیات بر درآمد برای همه‌ی مشاغل در نظر گرفت. مبلغ مالیات درآمد برای اشخاص حقیقی به نرخ ماده 131 قانون مالیات‌های مستقیم به شرح ذیل محاسبه می‌گردد.

از درآمد سالانه مؤدیان حقیقی مبلغ ۳۶ میلیون تومان (در سال ۱۴۰۰) معاف از مالیات بوده و مابقی مشمول مالیات به شرح جدول فوق می‌باشد.
برای درک بهتر این موضوع به مثال زیر توجه کنید.
یک مغازه‌ی خواروبار فروشی در سال ۱۴۰۰ معادل 100 میلیون درآمد داشته است. از این 100 میلیون، 60 میلیون هزینه‌ی مغازه و همچنین حقوق فروشنده بوده است و 40 میلیون سود نهایی این واحد شغلی است. از مبلغ 40 میلیون، ۳۶ میلیون به عنوان مبلغ معافیت مالیاتی در نظر گرفته شده و در نهایت این واحد شغلی فقط برای 4 میلیون باقی مانده مطابق با ردیف 1 جدول فوق باید 15% مالیات پرداخت ‌کند.

600.000 = 4.000.000 * 15%

بسیاری از دانشجویان حسابداری به یادگیری مباحث مالیاتی علاقه مند هستند و اگر شما هم دوست دارید با مالیات بر دارایی، مالیات بر ارزش افزوده و مالیات املاک بیشتر آشنا شوید به صفحه آموزش مالیات مراجعه کنید.

مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی (شرکت‌ها)

مجموع تمامی درآمد شرکت‌ها و سایر اشخاص حقوقی بعد از کسر زیان‌های حاصله و معافیت‌های مقرر در قانون، مشمول مالیات به نرخ ۲۵٪ خواهد بود. در این میان مطابق با ماده ۲ قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص حقوقی ذیل مشمول پرداخت مالیات نیستند:

1- وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی

2- دستگاه‌هایی که بودجه آن‌ها وسیله دولت تأمین می‌شود.

3- شهرداری‌ها و دهیاری‌ها

4- بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی دارای مجوز معافیت از طرف حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری

نکته:

• شرکت‌هایی که تمام یا قسمتی از سرمایه آن‌ها متعلق به اشخاص ذکر شده در بالا باشد، مشمول حکم ماده ۲ نیستند.
• اگر اشخاص حقوقی مذکور درآمدی داشته باشند که در غیر از چارچوب تعریف شده آن‌ها باشد، از قبیل فعالیت‌های صنعتی، معدنی، تجاری، خدماتی و سایر فعالیت‌های تولیدی، در هر مورد به طور جداگانه به نرخ‌های مذکور در ماده ۱۰۵ مشمول مالیات خواهند بود (۲۵٪ درآمد مشمول).

بسیاری از شرکت‌ها به دلیل عدم استفاده از خدمات مشاوره مالیاتی هر ساله مشمول جریمه‌های سنگین مالیاتی می‌شوند. اگر شما هم می‌خواهید از قوانین معافیت‌های مالیاتی استفده کنید به صفحه مشاور مالیاتی مراجعه کنید.

نحوه محاسبه مالیات بر درآمد شرکت‌ها

برای نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی، باید درآمد شرکت در یک سال گذشته به صورت خالص محاسبه شود. پس از محاسبه‌ی درآمد خالص شرکت به جز مواردی که در قانون مالیات‌های مستقیم دارای نرخ جداگانه هستند، باید 25% از کل درآمد شرکت به عنوان مالیات به اداره‌ دارایی پرداخت شود.

اگر شرکت شما هم مدتی فعالیت نکرده است، با مراجعه به صفحه نامه عدم فعالیت شرکت نسبت به نوشتن این نامه به سازمان امور مالیاتی اقدام کنید.

مالیات بر درآمد حقوق چیست؟

تمامی افرادی که مشغول به کار هستند و بابت کار خود دستمزد دریافت می‌کنند، باید درصدی از حقوق دریافتی خود را به عنوان مالیات به دولت پرداخت کنند. میزان مالیات حقوق با توجه به مبلغ حقوق، شرایط فرد و همچنین سایر شرایط متفاوت است.

وظیفه‌ی پرداخت مالیات حقوق بر عهده‌ی کارفرما(شخص حقیقی یا حقوقی) است. به عبارتی کارفرما باید میزان مالیات را محاسبه کرده و از حقوق کارمندان خود کسر کند و به سازمان امور مالیاتی اعلام و مالیات مربوطه را پرداخت کند. مالیات بر درآمد حقوق شامل حقوق پایه، اضافه کار، پاداش، حق کشیک و سایر مواردی است که در قانون قید گردیده است.

اگر نسبت به مقدار مالیات خود اعتراض دارید به صفحه اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی مراجعه کنید.

نحوه محاسبه مالیات بر درآمد حقوق چگونه است؟

مقدار مالیات بر درآمد برای هر شخص حقیقی بر اساس ماده‌ی 84 قانون مالیات مستقیم تعیین می‌شود. براساس این قانون مبلغ سالیانه حقوق هر فرد تا 480 میلیون ریال معاف از مالیات است و مازاد بر این مبلغ با نرخ‌های مالیاتی در سال 1400 به شرح زیر قابل محاسبه است.برای درک بهتر جدول بالا، یک مورد محاسبه‌ی مالیات را مطرح می‌کنیم. فرض کنید حقوق یک فرد در طی سال 80 میلیون تومان باشد. با توجه به اینکه مقدار معافیت مالیاتی در سال 1400، چهل و هشت میلیون تومان است، پس از کسر این مقدار 32 میلیون درآمد مشمول مالیات وجود دارد. این عدد در گروه اول قرار می‌گیرد. بنابراین مقدار مالیات برای این درآمد، 10 درصد است:

3.200.000 = 32.000.000 × 10%

از آنجا که این مبلغ مالیات سالیانه می‌باشد برای محاسبه مالیات هر ماه باید آن را به 12 تقسیم کرد.

266.666 = 12 ÷ 3.200.000

مالیات بر درآمد اتفاقی چیست؟

درآمد اتفاقی به مجموع درآمدهایی گفته می‌شود که فرد به شکل بلاعوض یا از طریق معاملات محاباتی، جوایز، هدایا و دیگر موارد تحصیل می‌کند. به عنوان مثال اگر شخصی مالی را (چه به صورت نقدی و چه به صورت غیر نقدی) به عنوان هدیه (هبه) و یا جایزه در قرعه کشی به دست آورد، باید مالیات بر درآمد اتفاقی را برای آن پرداخت کند. طبق آخرین قانون تصویب شده در مورد مالیات بر درآمد اتفاقی، نرخ مالیات برای این درآمدها مطابق با ماده 131 قانون مالیات‌های مستقیم محاسبه می‌شود. مالیات بر درآمد اتفاقی شامل معافیت مالیاتی نمی‌شود.

مالیات سکه چیست؟

در چند سال گذشته قانونی تصویب شد که بر اساس آن، خریداران سکه از بانک مرکزی باید مالیات آن را به دولت بپردازند. مالیات سکه با توجه تعداد سکه خریداری شده متفاوت است. مالیات سکه برای خریداران سکه از بانک مرکزی بر اساس جدول زیر محاسبه می‌شود.

مالیات سکه برای خریداران سکه در سال 97
تعداد سکه خریداری شده	مالیات به ازای هر سکه
تا 20 سکه	معاف از مالیات
20 الی 60 سکه	150 هزار تومان
مازاد بر 60 الی 100 سکه	200 هزار تومان
مازاد بر 100 الی 200 سکه	250 هزار تومان
مالیات سکه برای خریداران سکه در سال 98
تعداد سکه خریداری شده	مالیات به ازای هر سکه
تا 10 سکه	معاف از مالیات
مازاد بر 10 الی 30 سکه	200 هزار تومان
مازاد بر 30 الی 50 سکه	520 هزار تومان
مازاد بر 50 الی 185 سکه	650 هزار تومان
مالیات سکه برای خریداران سکه در سال 99
تعداد سکه خریداری شده	مالیات به ازای هر سکه
تا 5 سکه	معاف از مالیات
مازاد بر 5 الی 15 سکه	960 هزار تومان
مازاد بر 15 الی 25 سکه	یک میلیون و 250 هزار تومان
مازاد بر 25 الی 105 سکه	یک میلیون و 600 هزار تومان

مالیات حق الوکاله چیست؟

مطابق ماده ۱۰۳ ق.م.م: وکلای دادگستری و کسانی که در محاکم اختصاصی وکالت می‌کنند مکلفند در وکالت نامه‌های خود رقم مالیات حق الوکاله‌ ها را قید نمایند و معادل پنج درصد (۵%) آن بابت علی‌الحساب مالیاتی روی وکالت نامه تمبر الصاق و ابطال نمایند که در هر حال مبلغ تمبر حسب مورد نباید کمتر از میزان مقرر در زیر باشد.

الف) در دعاوی و اموری که خواسته آن‌ها مالی است پنج درصد (۵%) مالیات حق الوکاله مقرر در تعرفه برای هر مرحله است.
ب) در مواردی که موضوع وکالت مالی نباشد یا تعیین بهای خواسته قانون ا لازم نیست و همچنین در دعاوی کیفری که تعیین مالیات حق الوکاله به نظر دادگاه است پنج درصد (۵%) حداقل مالیات حق الوکاله مقرر در آیین‌نامه مالیات حق الوکاله برای هر مرحله است.
ج) در دعاوی کیفری نسبت به مورد ادعای خصوصی که مالی باشد بر طبق مفاد حکم بند (الف) این ماده است.
د) در مورد دعاوی و اختلافات مالی که در مراجع اختصاصی غیر قضایی رسیدگی و حل و فصل می‌شود و برای مالیات حق الوکاله آن‌ها تعرفه خاصی مقرر نشده است از قبیل اختلافات مالیاتی و عوارض توسعه معابر شهرداری و نظایر آن‌ها میزان مالیات حق الوکاله صرفا از لحاظ مالیاتی به شرح زیر است.

نحوه محاسبه مالیات حق الوکاله

شرح	نرخ
تا 10/000/000 ریال مابه الاختلاف	5%
تا 30/000/000 ریال مابه الاختلاف، نسبت به مازاد 10/000/000 ریال	4%
از 30/000/000 ریال مابه الاختلاف، نسبت به مازاد 300/000/000 ریال	3%

مالیات بر درآمد کشاورزی چیست؟

بر اساس قانون مالیات‌های مستقیم، درآمد حاصل از فعالیت‌های کشاورزی شامل مالیات نمی‌شود و کشاورزان از درآمد خود به دولت مالیات پرداخت نمی‌کنند. در ماده‌ی 81 قانون مالیات‌های مستقیم به صورت صریح و واضح بیان شده است که کلیه‌های فعالیت‌های کشاورزی از مالیات بر درآمد معاف هستند.

متن ماده 81 قانون مالیات‌های مستقیم به شرح زیر است:

درآمد حاصله از کلیه فعالیت‌های کشاورزی، دام‌پروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبور عسل و پرورش طیور، صیادی و ماهیگیری، نوغان داری، احیای مراتع و جنگل‌ها، باغات اشجار از هر قبیل و نخیلات از پرداخت مالیات معاف است.

جمع بندی

ما در این مقاله در مورد انواع مالیات بر درآمد مثل مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی، مالیات حقوق، مالیات بر درآمد املاک، مالیات سکه و مالیات کشاورزی صحبت کردیم. اگر شما هم در مورد نحوه محاسبه مالیات بر درآمد حقوق و مالیات شرکت‌ها سوال دارید حتما در قسمت کامنت‌ها سوالات خود را از مشاورین آقای مالیات بپرسید.