آغاز رصد تراکنش های مشکوک بانکی

نویسنده: حمیده احمد آبادی | مشاور مالیاتی

مدیر اداره مبارزه به پولشویی بانک مرکزی گفت: حساب افراد فاقد شغل که تراکنش حساب های آن‌ها بیش از سقف تعیین شده باشد رصد و مسدود می‌شود. بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی مکلفند به منظور پایش مستمر ارباب رجوع در فرآیند شناسایی معمول و نیز ارزیابی ریسک برقراری تعاملات کاری با آن‌ها، نسبت به تعیین سطح فعالیت ارباب رجوع اقدام نمایند.

بر این مبنا، به عنوان گام نخست از اجرای تکالیف و الزامات مقرر در ماده (67) آیین نامه اجرایی ماده (14) الحاقی قانون مبارزه با پولشویی، الزامات اجرایی مربوط به تعیین سطح فعالیت اشخاص محجور به نحوی که امکان سوء استفاده از حساب‌های سپرده و سایر خدمات بانکی قابل ارائه به آن‌ها محدود گردد، به موجب بخشنامه شماره 241804/00 مورخ 1400/08/22 به شبکه بانکی کشور ابلاغ گردید. ما در سری مقالات آموزش مالیات قصد داریم در ادامه ‌به عنوان گام دوم، تدوین الزامات اجرایی تعیین سطح را بررسی کنیم پس همراه ما باشید.

تدوین الزامات اجرایی تعیین سطح

فعالیت اشخاص حقیقی فاقد شغل و اشخاص حقوقی غیرفعال در دستور کار قرار گرفت. مقرراتی تحت عنوان دستورالعمل الزامات اجرایی تعیین سطح فعالیت اشخاص حقیقی فاقد شغل و اشخاص حقوقی غیرفعال مورخ 1401/02/24 هیأت عامل محترم بانک مرکزی، که اهم آنها به قرار ذیل می‌باشد:

بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی باید نسبت به تعیین سطح فعالیت موردانتظار اشخاص حقیقی فاقد شغل یا اشخاص حقوقی غیرفعال اقدام نموده و مراتب را مطابق با رویه ای که بانک مرکزی تعیین می‌کند به بانک مرکزی اعلام نمایند.

سطح فعالیت تعیین شده نباید از حدود مجاز اعلامی بانک مرکزی برای اشخاص مزبور فراتر رود. البته در مقررت ابلاغی شرایطی در نظر گرفته شده است که به موجب آن، اشخاص حقیقی فاقد شغل در صورت وجود درآمدهای غیرشغلی مستمر مانند دریافت اجاره از املاک و یا سود دریافتی از سپرده های بانکی، بتوانند با ارائه اسناد و مدارک معتبر خدمات بانکی مورد نیاز خود را به نحو مطلوبی مدیریت نمایند.

بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی باید سطح فعالیت مورد انتظار هر یک از اشخاص حقیقی فاقد شغل یا حقوقی غیرفعال را به صورت سامانه‌ای نگهداری نمایند و سطح فعالیت محقق شده آنها نزد خود را حداکثر پس از 48 ساعت از زمان وقوع هر تراکنش محاسبه نمایند، به نحوی که در صورت تخطی سطح فعالیت محقق شده شخص حقیقی فاقد شغل یا شخص حقوقی غیرفعال قبل از سررسید یک ساله از سطح فعالیت مورد انتظار وی، مراتب به صورت خودکار اعلام گردد.

اشخاصی که در چارچوب رویه فوق از سطح فعالیت مورد انتظار عبور می‌نمایند، باید به طریق مقتضی از جمله ارسال دعوت‌نامه به نشانی ارباب رجوع، ارسال پیامک و یا سایر روش‌ها، برای ارائه توضیحات و عنداللزوم تسلیم مدارک و اسناد مثبته به درگاه‌های حضوری یا غیرحضوری مؤسسه اعتباری دعوت شوند و فرم پیوست برای تکمیل در اختیار آن‌ها قرار گیرد.

در این شرایط، نحوه اقدام مؤسسات اعتباری متناسب با توضیحات ارائه شده از سوی شخص حقیقی فاقد شغل یا شخص حقوقی غیرفعال مربوط تبیین شده است. همچنین ضمانت اجرای مقتضی برای عدم مراجعه اشخاص مزبور در مهلت یک‌ماهه تعیین شده جهت مراجعه به درگاه‌های حضوری یا غیرحضوری مؤسسه اعتباری و ارائه توضیحات مذکور در نظر گرفته شده است.

علاوه بر پایش سطح فعالیت اشخاص یادشده، بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی باید از طریق اتصال اطلاعات اقتصادی اشخاص به سامانه‌های عملیاتی خود، از عدم ارائه خدمات بانکی شامل افتتاح حساب سپرده تجاری، اعطای هرگونه ابزار پذیرش و اعطای تسهیلات و قبول انواع تعهدات با موضوعات تجاری به اشخاص حقیقی فاقد شغل و نیز افتتاح حساب سپرده بانکی، اعطای هرگونه ابزار پذیرش، اعطای هرگونه ابزار پرداخت، اعطای انواع تسهیلات و قبول انواع تعهدات و اعطای دسته چک جدید به اشخاص حقوقی غیرفعال اطمینان حاصل نمایند.

برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله: مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقوقی و حقیقی را نیز مطالعه کنید!

شخص حقیقی فاقد شغل کیست؟

به شخص حقیقی اطلاق می‌شود که اشتغال به کار ندارد و وضعیت اطلاعات شغلی خود را به مؤسسه اعتباری تحت یکی از عناوین زیر اظهار داشته است:

بازنشسته: کلیه اشخاصی که حقوق یا مستمری مربوط به خود را به دلایلی نظیر رسیدن به سن بازنشستگی مقرر در قوانین مربوط یا از کار افتادگی از صندوق‌های بازنشستگی از جمله سازمان تأمین اجتماعی، صندوق بازنشستگی کشوری و غیره دریافت می‌کنند. همچنین اشخاص حقیقی فاقد شغلی که از مستمری بازماندگان بهره‌مند می‌شوند، در این سند در شمول مصادیق اشخاص بازنشسته می‌باشند.

مستمری بگیر: کلیه اشخاص تحت پوشش نهادهای حمایتی از قبیل کمیته امداد امام خمینی(ره) و یا سازمان بهزیستی کشور که مستمری و یا کمک هزینه مخارج زندگی، از نهادهای مذکور دریافت می‌کنند.

بیکار: کلیه اشخاص حقیقی فاقد شغل که شامل مصادیق اشخاص «بازنشسته» و «مستمری بگیر» نمی‌باشند. دانش آموزان، دانشجویان، بانوان خانه‌دار، اشخاصی که مقرری بیمه بیکاری دریافت می‌نمایند و نیز اشخاص حقیقی خارجی دارای اجازه اقامت معتبر که فاقد مجوز فعالیت معتبر در کشور می‌باشند، در شمول اشخاص بیکار تلقی می‌شوند.

بیشتر بخوانید: مالیات درگاه پرداخت و نحوه محاسبه آن

شخص حقوقی غیرفعال

شخص حقوقی که به موجب تبصره (4) ماده (186) قانون مالیات‌های مستقیم مصوب سال 1366 با اصلاحات و الحاقات بعدی، به مدت پنج (5) سال فاقد فعالیت اقتصادی بوده و از طریق پایگاه اطلاعات هویتی اشخاص حقوقی ایرانی به عنوان «غیر فعال مالیاتی» به مؤسسات اعتباری معرفی می شود.

برای مطالعه بیشتر مقاله مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی را نیز بخوانید.

سطح فعالیت مورد انتظار چیست؟

پیش بینی مجموع حداکثر گردش بدهکار و بستانکار تمامی حساب‌های سپرده بانکی شخص حقیقی فاقد شغل یا شخص حقوقی غیرفعال نزد هر مؤسسه اعتباری در مقاطع زمانی یک ساله که انتظار می‌رود از ابتدا تا انتهای هر سال شمسی، محقق گردد.

آیا ارائه خدمات زیر به اشخاص حقیقی فاقد شغل یا اشخاص حقوقی غیر فعال مجاز است؟

خیر مجاز نمی‌باشد و ارائه سایر خدمات بانکی به اشخاص فاقد شغل/ فعالیت، منوط به رعایت قوانین و مقررات مربوط بلامانع است:

اشخاص حقیقی فاقد شغل:

• اعطای هرگونه ابزار پذیرش
• اعطای تسهیلات و قبول انواع تعهدات با موضوعات تجاری از قبیل گشایش اعتبار اسنادی، تسهیلات در قالب مضاربه، خرید دین، سلف و …
• افتتاح حساب سپرده تجاری

اشخاص حقوقی غیر فعال:

• افتتاح حساب سپرده بانکی
• اعطای هر گونه ابزار پذیرش
• اعطای هر گونه ابزار پرداخت
• اعطای انواع تسهیلات و قبول انواع تعهدات
• اعطای دسته چک
• تبصره – ممنوعیت ارائه خدمات به اشخاص حقوقی غیرفعال مشمول خدماتی که در دوره فعال بودن آن‌ها اعطاء شده اند، نمی گردد.

برای راهنمایی بیشتر مقاله مالیات کارتخوان را پیشنهاد می‌کنیم.

آیا محدودیتی در تعداد تراکنش‌های کارت‌به‌کارت وجود دارد؟

به منظور جلوگیری از سوء استفاده‌های محتمل در تبادلات پولی کشور بر بستر کارت‌به‌کارت، به‌زودی مجموع تعداد تراکنش‌های واریزی که به کارت‌های هر شخص حقیقی(کد ملی) در یک روز انجام می‌گیرد به بیست تراکنش محدود خواهد شد.

تعیین سطح فعالیت سالانه بانکی به چه میزان است؟

این طرح شامل افراد بازنشسته و یا کار افتاده و مستمر بگیر، افراد تخت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی و دانش آموزان و بانوان خانه‌دار نمی‌شود. مبنای سقف اجرای این طرح متناسب با ارائه خدمات است و به تمامی افراد در صورت خروج از سقف تعیین شده فرصت داده می‌شود که اسناد و مدارک در خصوص واریز وجه بیش از سقف تعیین شده را ارائه کنند.

بانک مرکزی دستورالعمل اجرایی تعیین سطح فعالیت اشخاص حقیقی فاقد شغل و اشخاص حقوقی غیرفعال را منتشر کرد که طبق ماده 3 این بخشنامه: حداکثر سطح فعالیت مورد انتظار در بازه یک ساله برای افراد بازنشسته 2 میلیارد تومان، مستمری بگیر یک میلیارد تومان، بیکار 500 میلیون تومان و غیرفعال مالیاتی 500 میلیون تومان اعلام شده است.

چه نوع تراکنش های بانکی مورد بررسی سازمان امور مالیاتی قرار نمی گیرد؟

در تراکنش های بانکی، مبحث درامدی و غیر درامدی برای افراد می‌باشد از این رو هر تراکنشی که ماهیت درامد در خود نداشته باشد و یا مالیات آن بر حسب معامله پرداخت شده باشد (خرید و فروش ملک، وسیله نقلیه و غیره) جز موارد حساس در تراکنش بانکی تلقی نمی‌گردد، اما نکته کلیدی در جلسه رسیدگی تراکنش های بانکی اثبات این موارد می‌باشد که حتما پیشنهاد می‌گردد مستندات خود را حد اقل به مدت 5 سال بایگانی نمایید.

برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله مالیات عملکرد چیست را مطالعه کنید.

شناسایی و مسدودی تراکنش های بانکی غیرمعمول توسط بانک مرکزی

بررسی‌های بانک مرکزی حاکی از آن است که تعداد قابل ملاحظه‌ای از حساب‌های سپرده بانکی دارای تراکنش‌های مشکوک به پولشویی، در شمول حساب‌های اجاره‌ای قرار دارند. در این حساب‌ها، افراد کلاهبردار با فریب صاحبان حساب‌های بانکی اقدام به اجاره حساب بانکی اشخاص کرده و متعاقباً اقدام به تسویه وجوه مربوط به فعالیت‌های غیرمجاز خود از طریق آن‌ها می کنند.

حوزه ی رسیدگی به مالیات تراکنش های بانکی بر چه اساسی تعیین می گردد؟

اولویت اول برای تعیین حوزه مالیات بر اساس محل اشتغال افراد می باشد و اولویت بعدی آدرس محل سکونت فرد می باشد، لازم بذکر است بر خلاف ذهنیت غلط اغلب افراد، حوزه مالیاتی تعیین شده هیچ ارتباطی با محل شعبه بانکی ندارد.

جمع‌بندی

ما در این مقاله از آقای مالیات در مورد تراکنش های بانکی اشخاص غیر فعال، شخص حقیقی فاقد شغل، شخص حقوقی غیرفعال و اینکه سطح فعالیت مورد انتظار هرکدام از اسخاص به چه صورت است صحبت کردیم. همچنین با نحوه شناسایی و مسدودی تراکنش های بانکی غیرمعمول توسط بانک مرکزی آشنا شدیم. اگر در مورد هرکدام از موضوعات به راهنمایی بیشتری نیاز دارید می‌توانید از خدمات مشاوره مالیاتی آنلاین، تلفنی و حضوری استفاده کنید.