مالیات بر ارزش افزوده از جمله مالیات‌های غیر مستقیم است که مزایای زیادی دارد. یکی از موضوعات جذابی که درباره قانون ارزش افزوده وجود دارد این است که اگر مؤدی به هر علتی در یک دوره فروشی نداشته و یا مبلغ فروش پایینی داشته باشد. مالیات و عوارض ارزش افزوده‌ای که بابت کالاهای خریداری شده پرداخت کرده است به عنوان طلب وی از سازمان لحاظ خواهد شد و در صورت فروش قابل تهاتر از ارزش افزوده دریافتی وی است.

دیگر مزیت مالیات بر ارزش افزوده این است که واردات کالا و خدمات به کشور مشمول ارزش افزوده است در صورتی که اگر کالایی صادر گردد مشمول ارزش افزوده نیست و ارزش افزوده‌های پرداختی بابت صادرات به مؤدی مسترد خواهد شد.

علاوه بر این موارد در قانون ارزش افزوده بسیاری از اقلام اساسی سبد مصرفی خانوار از گوشت و فرآورده‌های آن، برنج، حبوبات و غیره مشمول ارزش افزوده نیستند و قطعا این موضوع برای اقشار مختلف جامعه برای افزایش نیافتن بهای کالای خریداری شده کمک شایانی خواهد کرد.

برای آشنایی بیشتر با موارد قانونی مالیات بر ارزش افزوده، در این مقاله از آقای مالیات قصد داریم در مورد نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده، کالاهای مشمول مالیات ارزش افزوده، معافیت‌های جدید مالیات بر ارزش افزوده، مشاغل مشمول مالیات ارزش افزوده صحبت کنیم پس همراه ما باشید.

منظور از مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

منظور از مالیات و عوارض بر ارزش افزوده این است که در طی مراحل مختلف توسط تولید کنندگان و ارائه دهندگان خدمات به ارزش کالا یا خدمت اضافه و در آخرین مرحله توسط مصرف کننده نهایی پرداخت می‌گردد. حال که با مفهوم مالیات ارزش افزوده آشنا شدید، اگر به یادگیری مباحث تخصصی مالیات علاقه مند هستید به صفحه آموزش مالیات مراجعه کنید.

نحوه محاسبه مالیات ارزش افزوده

مؤدی بابت مبلغ مالیات و عوارض ارزش افزوده خرید در یک فصل از سازمان مالیاتی طلبکار می‌شود و بابت مبلغ مالیات و عوارض ارزش افزوده فروش به سازمان بدهکار می‌گردد. برای محاسبه ارزش افزوده که باید به سازمان پرداخت شود باید تفاوت دو مبلغ بالا را محاسبه کرد و در صورتی که عدد ارزش افزوده فروش بیشتر از عدد ارزش افزوده خرید شد، وجه به سازمان پرداخت گردد.

در غیر این صورت عدد محاسبه شده به عنوان طلب مؤدی از سازمان لحاظ می‌شود که این عدد را هم می‌توان به دوره بعد منتقل و هم از سازمان استرداد کرد که با توجه به اینکه برای استرداد حتما باید دفاتر، اسناد و مدارک مؤدی مورد رسیدگی قرار گیرد که اصلا توصیه نمی‌شود.

اگر در مورد نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده به مشاور مالیاتی نیاز دارید، می‌توانید با ما تماس بگیرید و از خدمات مشاوره مالیاتی آنلاین، تلفنی و حضوری مؤسسه آقای مالیات استفاده کنید.

کالاهای مشمول مالیات بر ارزش افزوده

تقریبا تمامی کالاها و خدمات مشمول مالیات بر ارزش افزوده است به جز موارد ذکر شده در ماده ۹ قانون جدید ارزش افزوده که به موارد غیر مشمول و به عبارتی کالاها و خدمات معاف اشاره دارد و جزئیات شرایط آن به تفکیک در این ماده اشاره شده است.

مثال برای مالیات بر ارزش افزوده کالا و خدمات

فرض کنید کالایی مشمول نرخ ارزش افزوده ۹% است و مبلغ خود کالا برای خرید ۱۰۰ ریال و برای فروش ۲۰۰ ریال باشد. برای محاسبه مالیات بر ارزش افزوده خرید باید ۱۰۰ را در ۹% ضرب کنیم که جواب ۹ ریال است. برای مالیات ارزش افزوده فروش نیز به همین روال محاسبات انجام می‌گردد.

یعنی ۲۰۰ ریال فروش ضربدر ۹% که می‌شود ۱۸ ریال، در نظر بگیرید الان پایان فصل است و باید مالیات و ارزش افزوده به سازمان پرداخت گردد. مبلغ مالیات و ارزش افزوده خرید را از مالیات ارزش افزوده فروش کسر کنیم و عدد به دست آمده را ظرف یک ماه پس از پایان فصل مربوطه به سازمان مالیاتی پرداخت کنیم.

اگر در پایان فصل می‌خواهید گزارش فصلی رد کنید، پیشنهاد می‌کنم صفر تا صد صورت معاملات فصلی را مطالعه کنید.

معافیت های جدید ارزش افزوده

طبق ماده ۹ قانون جدید ارزش افزوده برخی موارد به معافیت‌های قبلی اضافه شده که شامل آب مصارف کشاورزی، فرآورده‌های گوشتی، انواع آرد،خوراک دام زنده، انواع واکسن و غیره است.

لیست مشاغل مشمول مالیات بر ارزش افزوده

لیست مشاغل مشمول مالیات ارزش افزوده را سازمان مالیاتی طی فراخوان‌های متفاوت اعلام می‌کند. در حال حاضر کلیه اشخاص حقوقی مشمول ارزش افزوده می‌باشند و بعضی از مشاغل مانند فروشندگان آهن آلات، صاحبان تعمیرگاه‌های مجاز و غیره هستند و برای اطلاعات دقیق تر باید به ۸ فراخوان اعلامی سازمان مراجعه کرد. 

برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می‌کنم مقاله: مالیات مشاغل چیست را مطالعه کنید.

انواع اظهارنامه ارزش افزوده

انواع مختلف اظهارنامه ارزش افزوده به شرح زیر است:

1. اظهارنامه ارزش افزوده عادی شامل کالاها و خدماتی است که نرخ مالیات و عوارض ارزش افزوده آن‌ها معادل ۹% است. تقریبا تمامی اشخاص مشمول ارزش افزوده مکلف به ارسال اظهارنامه عادی هستند مگر برخی کالاهای خاص که اظهارنامه متفاوتی دارند.
2. اظهارنامه ویژه دخانیات: انواع سیگار و محصولات دخانی مثل توتون، تنباکو و غیره که تولید داخل کشور، وارداتی یا تولید داخل ایران که نشان بین المللی داشته باشند طبق ماده ۲۶ قانون شامل نرخ های متفاوت ارزش افزوده از ۱۰% تا ۶۵% هستند. البته از سال دوم اجرای قانون ارزش افزوده هر سال ۵% به نرخ مربوطه افزوده می‌شود تا به نرخ مقرر شده در قانون برسند.
   
   
3. اظهارنامه ویژه سوخت: مربوط به انواع بنزین، نفت و غیره است و همچنین نرخ ارزش افزوده آن بستگی به نوع سوخت ۱۵% یا ۳۰% است.
4. اظهارنامه عوارض آلایندگی: نرخ‌های ارزش افزوده طبق ماده ۲۹ قانون ارزش افزوده تعیین شده است. به طور کلی اولین بار که اظهارنامه ارزش افزوده در مهلت مقرر به سازمان ارسال شود به آن اظهارنامه اصلی گفته می‌شود. حال اگر قبل از اتمام مهلت مقرر و پس از ارسال اظهارنامه اصلی متوجه اشتباهاتی شویم و بخواهیم آن را اصلاح کنیم به اظهارنامه بعدی اظهارنامه جایگزین گفته می‌شود.
   
   ولی اگر مهلت مقرر به اتمام رسید و بعد متوجه اشتباهات شویم؛ اگر تا یک ماه بعد از مهلت تعیین شده اصلاحات را انجام دهیم و به عبارتی اظهارنامه اصلاحی را به سازمان ارسال کنیم، درسته که تاریخ ارسال همان تاریخ اظهارنامه اولیه است ولی به اظهارنامه اصلاحیه در مدت ذکر شده جرایم مالیاتی تعلق نخواهد گرفت.

ارسال اظهارنامه در زمان مقرر یکی از دغدغه‌های اصلی مدیران واحد مالی یک شرکت و حسابداران است؛ اگر در مورد تسلیم اظهارنامه خود سردرگم هستید حتما مقاله اظهارنامه مالیاتی چیست را مظالعه کنید.

تکالیف اشخاص مشمول ارزش افزوده (حقیقی و حقوقی)

سازمان مالیاتی طی فراخوان‌هایی، مشخص می‌کند که چه گروه از اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل از چه زمانی مشمول مالیات بر ارزش افزوده خواهند شد و پس از آن این افراد مکلف به انجام تکالیف قانونی هستند. در وهله اول اشخاص مشمول ارزش افزوده باید در سامانه evat ثبت نام کنند و نام کاربری و رمز عبور را دریافت کنند و سپس از سازمان، گواهی ارزش افزوده دریافت کنند.

از دیگر تکالیف مؤدیان این است که اشخاص مشمول ارزش افزوده باید برای فروش کالا و ارائه خدمات صورتحساب، طبق نمونه پیشنهادی سازمان مالیاتی را صادر کنند که علاوه بر اطلاعات مربوط به خود مؤدی شامل مشخصات مشتریان از جمله شناسه ملی، آدرس، مبلغ ارزش افزوده و غیره می‌شود.

افراد مشمول ارزش افزوده موظف هستند در پایان هر فصل یک اظهارنامه ارزش افزوده به سازمان مالیاتی ارسال کنند که شامل خرید و فروش، معاف، مشمول مبلغ ارزش افزوده است و سپس در صورتی که مبلغ مالیات و عوارض ارزش افزوده فروش فصلی، اقلام مشمول از مالیات و عوارض ارزش افزوده خرید، اقلام مشمول بیشتر باشد اشخاص باید مبلغ مابه الاختلاف را تا یک ماه پس از پایان هر فصل به سازمان مالیاتی پرداخت کنند. در ضمن اشخاص مشمول، مکلف هستند کلیه اسناد، مدارک و دفاتر خود را تا ۱۰ سال نگهداری کنند تا هر زمان که لازم شد به سازمان برای رسیدگی ارائه کنند.

اگر صاحب کسب و کار هستید و در مورد مالیات شرکت‌ها اطلاعات کافی ندارید، پیشنهاد می‌کنم مقاله مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی را مطالعه کنید.

نحوه رسیدگی به مالیات بر ارزش افزوده

زمانی که مامورین مالیاتی برای رسیدگی به مالیات بر ارزش افزوده مراجعه می‌کنند باید اسناد و مدارک مربوطه را در اختیارشان گذاشت. در واقع هدف از رسیدگی این است که بررسی شود، اعتبار مالیاتی مؤدی مورد قبول است یا نه و اگر با بررسی‌های به عمل آمده این نتیجه حاصل شود که اعتبار مؤدی قابل پذیرش نیست، کلیه مبالغ پرداخت شده بابت مالیات و عوارض ارزش افزوده خریدهای انجام گرفته که به عنوان طلب مؤدی از سازمان مالیاتی می‌باشد قابل قبول نخواهد بود و به این معنی است که این مبالغ قابل تهاتر از مالیات و عوارض ارزش افزوده دریافتی از مشتریان نخواهد بود.

نحوه اعتراض به مالیات بر ارزش افزوده

پس از اینکه رسیدگی مالیات ارزش افزوده انجام شد از طرف سازمان برگ تشخیصی صادر و به مؤدی ابلاغ می‌شود که شامل مبلغ مالیاتی است که مؤدی بابت ارزش افزوده باید پرداخت کند. اگر مؤدی به این مبلغ اعتراض داشته باشد باید حداکثر ظرف ۳۰ روز پس از دریافت برگ تشخیص مالیاتی به صورت کتبی اعتراض خود را به سازمان ارزش افزوده اعلام کند و سازمان نیز باید حداکثر ظرف ۴۵ روز پس از دریافت اعتراض مؤدی رسیدگی‌های لازم را انجام دهند.

اگر نسبت به برگ تشخیص مالیاتی خود اعتراض دارید، می‌توانید از نمونه متن اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی و استفاده کنید.

لایحه مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

از سال ۱۳۸۷ قانون مالیات بر ارزش افزوده یک قانون موقت بود ولی در خرداد سال ۱۴۰۰ لایحه مالیات بر ارزش افزوده که شامل تغییراتی زیادی شامل معافیت‌های مالیاتی، زمان تسلیم اظهارنامه مالیاتی و دادرسی مالیاتی و غیره بود به تایید شورای نگهبان رسید و به قانون دائمی ارزش افزوده تبدیل شد.

اگر برای تسلیم لایحه مالیات بر ارزش افزوده به متن لایحه نیاز دارید، می‌توانید از نمونه متن لایحه دفاعیه مالیاتی استفاده کنید.

نحوه استعلام مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

پس از اینکه مؤدیان در اداره ثبت شرکت‌ها، شرکت را به ثبت رساندند باید با ارائه مدارکی از سازمان، گواهی ارزش افزوده خود را دریافت کنند. اگر شرکتی این گواهی را دریافت نکند مجاز به اخذ مالیات و عوارض ارزش افزوده از مشتریان نیست و برای اینکه مطمئن شویم مؤدی این گواهی را دارد می‌توانیم به سایت evat.ir مراجعه کنیم و با درج شناسه ملی شرکت مربوطه استعلام گرفته شود تا اگر شرکت این گواهی را داشت، مبلغ ارزش افزوده پرداخت شود.

کلام آخر

در این مقاله به اختصار راجع به اشخاص مشمول مالیات ارزش افزوده، کالاها و خدمات مشمول و معافیت های جدید مالیات بر ارزش افزوده صحبت شد تا دید کلی راجع به این مبحث داشه باشیم. ولی ارزش افزوده از جمله مباحث پر چالش و بحث انگیز است.

پیشنهاد ما به دوستانی که سؤال یا راهنمایی راجع به قانون جدید و قدیم ارزش افزوده دارند این است که از خدمات مشاوره مالیاتی، مشاوران متخصص و باتجربه مجموعه آقای مالیات بهره‌مند شوند تا در کوتاه ترین زمان پاسخ خود را دریافت کنید.