مالیات مشاغل چیست؟ نحوه محاسبه مالیات مشاغل

همان‌طور که می‌دانید مالیات بر درآمد یکی از انواع مالیات‌هایی است که کسب و کارها و مشاغل مختلف ملزم به پرداخت آن هستند تا از آن، برای آبادانی کشور استفاده شود. مالیات بر درآمد، خود دارای انواع مختلفی است. از جمله انواع این مالیات می‌توان به مالیات مشاغل اشاره کرد. مالیات مشاغل از جمله مالیات‌های مستقیم به شمار می‌رود که در این مقاله از آقای مالیات قصد داریم در مورد صاحبان مشاغل، گروه بندی صاحبان مشاغل، تکالیف مالیاتی صاحبان مشاغل، نحوه محاسبه مالیات بر مشاغل و معافیت آن‌ها صحبت کنیم پس همراه ما باشید.

منظور از صاحبان مشاغل چه کسانی هستند؟

منظور از صاحبان مشاغل، تمامی افرادی هستند که صاحب شغل هستند و جزء اصناف، صنعتگران، کاسبان، پیشه‌وران و غیره به شمار می‌روند. این افراد به‌ صورت حقیقی فعالیت می‌کنند و می‌توانند درآمدی را کسب نمایند. این نوع مالیات برای تمامی این افراد، وضع می‌گردد و در حوزه قوانین جاری کشور، واقع می‌شود؛ بنابراین و مطابق با قانون، درصد مشخصی از درآمدهای هر یک از این کسب و کارها به دولت اختصاص پیدا می‌کند.

برای این‌ که مشخص شود که یک کسب و کار، مشمول قانون مالیات بر درآمد مشاغل قرار می‌گیرد یا خیر، لازم است برخی از گزارش‌های مالی در قالب اظهارنامه به سازمان مالیاتی کشور ارائه شود. صاحبان مشاغلی که باید مطابق با قانون، مالیات بر مشاغل را پرداخت نمایند به ۳ دسته اصلی تقسیم می‌شوند که عبارت‌اند از گروه اول، گروه دوم و گروه سوم هستند که در زیر در مورد هرکدام به اختصار توضیح می‌دهیم؛ همچنین اگر دوست دارید مباحث مالیات را به صورت فیلم و پادکست مالیاتی فرا بگیرید به صفحه آموزش مالیات مراجعه کنید.

گروه اول

1. تمامی وارد کنندگان و صادرکنندگان
2. مالکان کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی و اشخاصی که دارای پروانه بهره برداری معادن از وزارتخانه یامراجع ذیربط هستند.
3. صاحبان هتل‌های سه ستاره و بالاتر
4. صاحبین بیمارستان‌ها، زایشگاه‌ها، درمانگاه‌ها ، کلینیک‌های تخصصی
5. اشخاص دارای مشاغل صرافی
6. صاحبین فروشگاه‌های زنجیره‌ای که مجوز فعالیت از وزارتخانه و یا مراجع ذیربط دارند.
7. اشخاصی که صاحب موسسات حسابرسی، حسابداری و دفتر داری هستند و یا خدمات مالی، خدمات مدیریتی، مشاوره‌ای، انفورماتیک و طراحی سیستم ارائه می‌دهند.
8. صاحبین موسسات حمل و نقل موتوری، زمینی، دریایی و هوایی(به اشکال مسافری یا باربری)
9.  سایر صاحبین مشاغل و حرفی که درآمد ابرازی که فروش کالا یا فروش توام کالا و ارائه خدمت براساس اظهارنامه مالیاتی عملکرد که دو سال قبل اظهارنامه تسلیمی خردادماه هر سال مبنای تعیین گروه بندی سال بعد از تسلیم اظهار نامه عملکرد می‌باشد. به عنوان مثال مبلغ فروش و سایر درآمدهای مندرج در اظهارنامه مالیاتی عملکرد سال 1397 مبنای گروه بندی سال 1399 می باشد و یا آخرین درآمد قطعی شده فروش کالا یا فروش توام کالا و ارائه خدمت آن‌ها بیش از مبلغ پنجاه و پنج میلیارد ریال باشد و مشروط به ابلاغ برگ قطعی حداکثر تا پایان دی ماه سال قبل به شخص مودی یا نماینده قانونی وی است.

گروه دوم

سایر صاحبان مشاغل و حرفی که درآمد ابرازی فروش کالا یا فروش توام کالا و ارائه خدمت دو سال قبل آن‌ها و یا آخرین درآمد قطعی شده آن‌ها فروش کالا یا فروش توام کالا و ارائه خدمت بیش از هجده میلیارد ریال و مساوی یا کمتر از مبلغ پنجاه و پنج میلیارد ریال باشد که شروط به ابلاغ برگ قطعی حداکثر تا پایان دی ماه سال قبل به شخص مودی یا نماینده قانونی وی است.

گروه سوم

گروه سوم صاحبین مشاغلی که در گروه‌های اول و دوم قرار نمی‌گیرند جزو این گروه محسوب می‌شوند. بر اساس این آیین نامه سازمان امور مالیاتی می‌تواند تا پایان دی ماه هر سال فهرست مشاغل افزوده شده به گروه اول براساس نوع فعالیت را تهیه و اعلام نماید. مودیان مذکور از ابتدای سال مالیاتی بعد از اعلام مکلف به اجرای تکالیف تعیین شده مربوط به گروه اول خواهند بود و در مواردی که مودیان صرفا به فعالیت ارائه خدمت اشتغال داشته باشند، پنجاه درصد(50%) نصاب‌های تعیین شده فوق الذکر مبنای گروه بندی می‌باشد.

صاحبین مشاغل و حرف موضوع این آیین نامه در اولین سال تأسیس، به استثناء مودیانی که به واسطه موضوع فعالیت جزو گروه اول طبقه بندی شده‌اند، جزو گروه سوم محسوب و از سال سوم فعالیت به بعد باید بر اساس نصب‌های مقرر طبقه بندی شده و نسبت به انجام تکالیف قانونی خود عمل کنند.همچنین در مشاغل مشارکتی مثل اختیاری یا قهری، درآمد ابرازی و یا قطعی شده مشارکت ملاک عمل می‌باشد.

برای مطالعه بیشتر مقاله مالیات حقوق را نیز مطالعه کنید.

تکالیف مالیاتی اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل

از آن جا که صاحبان مشاغل به استناد آیین نامه اجرایی موضوع ماده 95 اصلاحی قانون مالیات‌های مستقیم به سه گروه عمده گروه اول، گروه دوم و گروه سوم تقسیم شده اند، لذا تکالیف قانونی مودیان در سه گروه یاد شده با یکدیگر متفاوت است. صاحبین مشاغل گروه اول، مکلف به نگهداری دفاتر روزنامه و کل یا سایر دفاتر حسب مورد دستی یا ماشینی به صورت مکانیزه و الکترونیکی متکی به اسناد و مدارک می‌باشند.

صاحبان مشاغل «گروه دوم» باید برای هر سال مالیاتی اسناد و مدارک مربوط به معاملات خود مثل اسناد درآمدی فروش کالا یا ارائه خدمات و سایر درآمدها و اسناد خرید کالا، خدمات و دارایی و سایر اسناد هزینه‌های انجام شده را به تفکیک و ترتیب تاریخ وقوع هر یک از رویدادهای مالی نگهداری و صورت درآمد و هزینه خود را به صورت ماهانه به شرح فرم ابلاغی بر اساس آن تنظیم نمایند.

صاحبان مشاغل گروه سوم نیز باید برای هر سال مالیاتی اسناد و مدارک مربوط به معاملات خود که شامل اسناد درآمدی فروش کالا یا ارائه خدمات و سایر درآمدها و اسناد خرید کالا و خدمات و سایر اسناد هزینه‌های انجام شده را نگهداری و خلاصه درآمد و هزینه «سالانه» خود را به شرح فرم ابلاغی تنظیم نمایند.

اما صاحبین مشاغل باید در موعد قانونی ارائه اظهارنامه مالیاتی تا خردادماه، نکات اساسی را مدنظر قرار دهند. برای مثال، هرگاه آخرین روز مهلت یا موعد مقرر برای ارائه اظهارنامه یا سایر اوراقی که مؤدی مالیاتی به موجب مقررات مکلف به ارائه آن است، مصادف با تعطیل یا تعطیلات رسمی شود، نخستین روز بعد از تعطیلی، موعد مقرر جهت ارائه اظهارنامه یا اوراق مذکور محسوب خواهد شد.

ارائه اظهارنامه و پرداخت مالیات مودیانی که در خارج از ایران اقامت دارند و نیز مؤسسات و شرکت‌هایی که مرکز اصلی آن‌ها در خارج از کشور است، چنانچه دارای نماینده در ایران باشند بر عهده نماینده آن‌ها خواهد بود. صاحبین مشاغل مکلفند ظرف چهار ماه از تاریخ شروع فعالیت، مراتب را کتبا به اداره امور مالیاتی محل اعلام کنند.

انجام این امر باعث خواهد شد تا از همه تسهیلات و معافیت‌های مالیاتی بهره‌مند شده و مشمول 10 درصد جریمه مقرر نیز نشوند. این حکم در مورد صاحبان مشاغل که برای آن‌ها از طرف مراجع ذی‌ربط پروانه یا مجوز فعالیت صادر شده است، نخواهد بود.

اگر نسب به برگ تشخیص و یا مقدار مالیات بریده شده از سمت سازمان امور مالیاتی اعتراض دارید می‌توانید از نمونه متن اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی استفاده کنید.

نحوه محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل چگونه است؟

در ماده 101 قانون مالیات‌های مستقیم کشور، به‌ طور جامع در زمینه نحوه محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل بحث شده‌ است. درآمد سالانه مشمول مالیات مؤدیان موضوع این فصل که اظهارنامه مالیاتی خود را طبق مقررات این فصل در موعد مقرر تسلیم کرده‌اند تا ‌میزان معافیت موضوع ماده (84) که هرساله در قوانین بودجه کشور اعلام می شود، از پرداخت مالیات معاف و مازاد آن به نرخ های مذکور در ماده (131) این قانون مشمول مالیات خواهد بود.

نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی مشمول این قانون به توضیح زیر است:

1. مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی تا میزان پانصد میلیون (500,000,000) ریال درآمد مشمول مالیات سالانه به نرخ پانزده درصد (15%)
2. نسبت به مازاد پانصد میلیون (500,000,000) ریال تا میزان یک میلیارد (1,000,000,000) ریال درآمد مشمول مالیات سالانه به نرخ بیست درصد (20%)
3. نسبت به مازاد یک میلیارد (1,000,000,000) ریال درآمد مشمول مالیات سالانه به نرخ بیست و پنج درصد (25%)

اگر برای محاسبه درصد مالیات بر درآمد مشاغل به مشاور مالیاتی با تجربه نیاز دارید با مراجعه به صفحه مشاوره مالیاتی می توانید از خدمات مشاوره مالیاتی آنلاین، تلفنی و حضوری استفاده کنید.

معافیت‌های مالیاتی صاحبان مشاغل چقدر است؟

در خیلی از موارد صورتی‌ که اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل، در پرداخت میزان مالیات خود به مدت 3 سال پشت سرهم خوش حساب باشند، مبلغی به عنوان تشویق صاحبین از میزان مالیات کاسته شده یا مسترد می‌گردد. معافیت مالیاتی به ازای هر ده درصد (10%) افزایش در اعلام درآمد مشمول مالیات اشخاص موضوع این ماده نسبت به درآمد سال گذشته، یک واحد درصد و حداکثر تا پنج واحد درصد از نرخ مبنای محاسبه مالیات کاسته می‌گردد.

همچنین شرط برخورداری از این تخفیف تسویه بدهی مالیاتی سال قبل و تسلیم اظهارنامه مالیاتی مربوطه در مهلت اعلام شده از سوی سازمان امور مالیاتی است. این نکته را توجه داشته باشید که که برخی از گروه‌ها و صاحبین مشاغل به‌ طور کلی از پرداخت مالیات بر درآمد مشاغل، معاف هستند که لیست آن ها در ردیف قوانین مربوطه اعلام گردیده است. از جمله این کسب‌ و کارها می‌توان به برخی از مشاغل مرتبط با صنایع دستی اشاره کرد.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد مفاهیم مالیات مقاله: مالیات چیست را نیز مطالعه کنید!

هزینه‌های قابل‌ قبول صاحبان مشاغل

همان‌طور که می‌دانید هزینه‌ها یکی از عواملی هستند که می‌توانند میزان درآمد مشمول مالیات صاحبان مشاغل را کاهش دهند. اما برخی از هزینه‌های اعلامی توسط مودی، مورد قبول سازمان مالیاتی کشور قرار می‌گیرند و برخی دیگر از آن‌ها، غیر قابل‌ قبول تلقی می‌شوند. مطابق با ماده ۱۴۷ قانون مالیات‌های مستقیم، هزینه‌های قابل‌ قبول صاحبان مشاغل برای تعیین شدن میزان درآمد مشمول مالیات، هزینه‌هایی هستند که هزینه‌هایی که در حدود متعارف متکی به مدارک بوده و منحصرا مربوط به تحصیل درآمد موسسه در دوره مالی مربوط با رعایت حد نصاب‌های مقرر ‌گردد.

در بسیاری از موارد هزینه‌هایی وجود دارند که در قانون مالیات‌های مستقیم، پیش‌بینی نشده‌اند و یا بیشتر از حد نصاب‌های تعیین‌ شده قانونی هستند اما با این‌ حال پرداخت آن‌ها با توجه به موازین قانونی و یا مصوبات هیئت دولت و وزرا صورت‌ گرفته است. این هزینه‌ها نیز قابل‌ قبول خواهند بود. در ماده ۱۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم، هزینه‌های قابل‌ قبول برای سازمان و اداره امور مالیاتی کشور به شکل کلی بیان گردیده اند. برخی از این هزینه ها عبارتند از:

• قیمت خرید کالاهای فروخته‌ شده و یا قیمت خرید مواد مصرفی مورد نیاز کالاها و خدمات فروخته‌ شده
• هزینه‌های استخدامی متناسب با خدمت کارکنان
• کرایه محل مجموعه و یا مؤسسه مورد نظر در صورتی‌ که اجاره‌ای باشد.
• اجاره‌ بهای مورد نیاز برای ماشین‌آلات و ادوات مؤسسه
• مخارج مربوط به سوخت برق، آب، مخابرات و غیره
• وجوه پرداختی بیمه، حق امتیازهای مؤسسه
• حقوق و عوارض، هزینه‌های مربوط به تحقیقات، آزمایش‌ها، آموزش، نشریه‌ها
• هزینه‌های مربوط به جبران خسارات که مشروط به اینکه تحت پوشش بیمه نباشد.
• هزینه‌های فرهنگی و ورزشی و رفاهی کارکنان مطابق با حد نصاب مقرر در قانون

اظهارنامه مالیات بر درآمد مشاغل به چه صورتی است؟

لازم است بدانید که اظهارنامه مالیات بر درآمد مشاغل، در حقیقت نوعی کارنامه مالی به شمار می‌رود که اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل مشمول این مالیات باید هر سال برای محاسبه نرخ و میزان مالیات خود، این اظهارنامه را فراهم نمایند و سپس به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه دهند. اظهارنامه عملکرد اشخاص حقیقی در دو قالب اظهارنامه انفرادی و مشارکتی قابل تسلیم می باشد که پس از انجام ثبت نام الکترونیک، با وارد نمودن اقلام اطلاعاتی مورد درخواست در سامانه اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی، اطلاعات هویتی، واحد کسبی، حساب‌های بانکی، مجوزهای فعالیت و دیگر اطلاعات شخص حقیقی از سامانه ثبت نام دریافت و در اظهارنامه نمایش داده می‌شود.

کلیه اشخاص حقیقی تا پایان خرداد ماه سال بعد مهلت دارند تا نسبت به ارسال اظهارنامه و سایر مستندات مورد نیاز به سازمان امور مالیاتی اقدام کنند و در صورت عدم انجام در موعد مقرر، مشمول جرایم مالیاتی خواهند شد. کارشناسان امور مالیاتی نیز تمامی مدارک ارسال‌ شده توسط صاحبان مشاغل را بررسی می‌نمایند تا از صحت مدارک و اسناد ارائه‌ شده اطمینان کافی را به دست آورند.

در صورتی‌ که عدم تخلف از قوانین مالیاتی توسط کارشناسان مربوطه تایید شود، میزان مالیات اعلام‌ شده توسط صاحبان مشاغل پذیرفته شده و مبنای مالیات آن‌ها در نظر گرفته خواهد شد.

اگر می خواهید برای مالیات بر مشاغل اظهارنامه مالیاتی رد کنید پیشنهاد می‌کنم مقاله اظهارنامه مالیاتی چیست را مطالعه کنید.

جمع‌بندی

همان‌طور که در این مقاله به آن اشاره شد یکی از انواع مالیات‌های مستقیم، مالیات مشاغل است.  مالیات مشاغل به‌ معنای این است که هرگونه درآمدی که افراد ایرانی و یا غیر ایرانی در کشور به دست آورند مشمول مالیات خواهد بود و افراد و گروه‌های مختلف شغلی بسته به میزان درآمد خود باید این مالیات را پرداخت نمایند. برای پرداخت این مالیات، ۳ گروه و عنوان شغلی وجود دارد.

هر یک از این گروه‌ها تکالیف و وظایفی در خصوص پرداخت مالیات و نحوه نگهداری از دفاتر و اسناد حسابداری مربوط دارند و لازم است درصد مشخصی را مطابق با میزان درآمد خود مالیات پرداخت نمایند. برخی از صاحبان مشاغل با در نظر گرفتن برخی از شرایط از پرداخت مالیات مشاغل معاف خواهند شد و یا برخی از بخشودگی‌های مالیاتی شامل حال آنان خواهد شد. همچنین در خصوص هزینه‌های قابل‌قبول مالیاتی که در کاهش میزان درآمد مشمول مالیات، مؤثر هستند نیز مباحثی بیان شد.

از جمله این هزینه‌ها می‌توان به هزینه‌های استخدام کارکنان، هزینه کرایه محل، هزینه‌های جاری از قبیل آب، برق، گاز و غیره اشاره کرد. نحوه محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل یکی دیگر از مباحث ارائه‌ شده در این مقاله بود که اگر نسبت به مقدار مالیات تخصیص داده شده از سمت سازمان امور مالیاتی اعتراض دارید می‌توانید با استفاده از نمونه متن لایحه دفاعیه مالیاتی متن مورد نظر خود را نوشته و به سازمان مالیات ارائه کنید.

ما در ادامه این مقاله در مورد اظهارنامه مالیات بر درآمد مشاغل و نحوه دریافت و ثبت رویدادهای مالی در آن و سپس تحویل آن به اداره امور مالیاتی کشور از دیگر صحبت کردیم اگر هنوز در مورد ارسال اظهارنامه و معافیت‌های مالیات بر مشاغل سوال دارید در قسمت کامنت‌ها از مشاورین متخصص آقای مالیات بپرسید.